فرهنگ تطبیقی واژگان پیشین با واژگان امروزی سفال و سفالگری ایران

فرآیند فرهنگ نویسی در سفال ایران را می توان همچون گردش چرخ سفالگران دانست که انجام آن به آغاز می رسد. در این فرآیند بی انتها هر واژه و اصطلاح شناسنامه ویژه خود را داشته و به حکم نیازهای انسانی(سفالگران و دانشمندان) در طی زمانی دور و دراز پدید آمده است که بر اثر مرور زمان هر یک تغییر و تکاملی پذیرفته و گاهاً بار معنایی تازه ای را در برگرفته است. به نظر می رسد که دسترسی به شناسایی و بررسی همه واژگان و اصطلاحات پیشین که مربوط به مواد اولیه ی بدنه و لعاب سفال دوره اسلامی ایران می باشند،کاری دشوار می نمایدکه متاسفانه تا کنون شناسایی و معرفی کاملی در این مورد صورت نگرفته است. با مطالعه متون کهن دانشمندان و نویسندگان دوره اسلامی ایران می توان واژگان گسترده ای را دراین ارتباط بدست آورد که گاهی حتی برای یک ماده نیز در متون مختلف واژگان و اسامی متفاوتی بکار رفته است . از مهمترین دلایل گسترش و تنوع واژگان مورد استفاده برای هر ماده می توان به عواملی چون: پیشینه بسیار طولانی سفال و سفالگری ایران، نفوذ فرهنگ های گوناگون بیگانه از جمله اعراب در ایران، رواج ترجمه متون سریانی و یونانی و...در قرون اولیه اسلام در ایران، اشاره کرد. در این پژوهش ابتدا به شناسایی و معرفی واژگان پیشین مواد اولیه لعاب و بدنه سفال دوره اسلامی ایران، با استفاده از متون کهن (تاریخی) همچون :جواهرنامه ها و عجایب نامه ها و برخی فرهنگ های لغت صورت گرفته است. سپس به بررسی و معرفی واژگان امروزی مواد اولیه لعاب و بدنه سفال پرداخته می شود. وبا تجزیه و تحلیل کیفی که بر روی داده های ذکر شده، تطبیقی از واژگان پیشین مواد اولیه لعاب و بدنه سفال با واژگان امروزی آنها صورت گرفته است. می توان از این پژوهش نتیجه گرفت که تنوع واژگان پیشین برای هر ماده بیشتر بوده، که امروزه بسیاری از آنها از بین رفتند و به جای آنها بسیاری از واژگان واصطلاحات علم جدید شیمی بکار برده می شود. وهمچنین خیلی از واژگان امروزی دارای واژه معادل در گذشته (به دلیل گسترش علم شیمی) نمی باشند.