شناسایی گیاهان مقاوم به آلودگی نفتی در منطقه پالایشگاه تهران و مطالعه قارچ های ریزوسفر گیاهان مورد مطالعه

آلودگی های محیط زیست؛ خصوصاً آلودگی به نفت خام، از مسائل مهم زیست محیطی در دهه های اخیر می باشد. این پژوهش، یک مطالعه ی میدانی در یک منطقه ی آلوده به نفت (حوضچه های تبخیر ضایعات نفتی واقع در اطراف پالایشگاه تهران)، به منظور یافتن گیاهان بومی مقاوم به آلودگی های نفتی و قارچ های همبسته به ریشه ی آن ها جهت استفاده در زیست پالایش خاک های آلوده به نفت می باشد. نتایج نشان داد که هشت گونه ی گیاهی زیر، بیش ترین جمعیت گیاهی رویش-یافته در منطقه ی آلوده را به خود اختصاص داده اند:alhagi persarum bioss. & buhse. (fabaceae), amaranthus blitoides s.watson (amaranthaceae), hordeum marinum hudson (poaceae), peganum harmala l. ( zygophyllaceae), phragmites australis (cav.) trin. ex steud. (poaceae), prosopis farcta (banks & soland) j. f. macbr. (mimosaceae), salsola kali l. (chenopodiaceae), senecio glaucus l. (asteraceae).توانایی رشد گونه های گیاهی ویژه با تراکم بالا در این منطقه نشان می دهد که این گیاهان پتانسیل زیست پالایی خاک های آلوده به ترکیبات نفتی را دارند. نمونه های ریشه گیاهان نام برده، از منطقه ی آلوده و شاهد، جمع آوری شد. قارچ های موجود در ریزوسفر، جداسازی و با روش های استاندارد شناسایی شدند. دوازده قارچ از ریزوسفر گیاهان منطقه ی آلوده جداسازی شد. بالاترین تعداد نمونه ی قارچ (شش قارچ) در ریزوسفر prosopis farcta شناسایی گردید. از میان نمونه های قارچی، دو قارچ شامل aspergillus sp. و penicillium sp.، تقریباً در ریزوسفر همه ی گیاهان مورد مطالعه، مشترک بودند و پراکنش مابقی قارچ ها در هر گونه- بسته به گونه- اختصاصی بود. همچنین قارچ های نفوذ یافته به درون ریشه ی هر گیاه تعیین شد. نتایج، نفوذ چهار قارچ به درون ریشه ی گیاهان منطقه ی آلوده را نشان داد. نتایج همچنین نشان داد که در مجموع، تنوع در جدایه های قارچی جمع آوری شده از منطقه ی آلوده به نفت، نسبت به مناطق غیر آلوده بیش تر است. نُه نمونه ی قارچی در محیط کشت pda با غلظت های %0، 1%، 2%، 4%، 6%، 8%، 10% و 15% نفت خام کشت داده شد. یافته ها نشان داد که اگر چه با افزایش غلظت نفت خام، سرعت رشد قارچ ها کاهش یافت، ولی با این وجود تمام قارچ ها در غلظت بالای نفت خام رشد کرده و نسبت به تمام غلظت های ذکر شده مقاوم هستند. پس از یک ماه از رشد قارچ ها در محیط کشت های محتوی نفت خام، میزان نفت حذف شده محاسبه و با نمونه های شاهد مقایسه گردید. نتیجه گرفته شد که همه ی قارچ ها قادر به حذف نفت از محیط کشت خود می باشند. در بین قارچ های مورد بررسی aspergillus sp. و aspergillus flavus بیش ترین کارایی حذف نفت از محیط را به خود اختصاص دادند؛ بنابراین پتانسیل زیست پالایی محیط-های آلوده به نفت را دارند. محتوای پروتئین کل در هشت نمونه ی قارچی رشد کرده در غلظت های مختلف نفت خام اندازه-گیری شد که نتایج افزایش محتوای پروتئین کل با افزایش غلظت نفت خام در محیط را نشان می دهد. فعالیت دو آنزیم پراکسیداز و کاتالاز در این قارچ ها مطالعه شد که نتایج حاصل شده نشان دهنده ی افزایش چشم گیر فعالیت آنزیمی در محیط کشت های حاوی نفت خام است. بیش ترین فعالیت در غلظت 15% نفت خام و کم ترین فعالیت در گروه شاهد مشاهده شد. بالاترین فعالیت آنزیمی در دو قارچ aspergillus sp. و aspergillus flavus ارزیابی شد. نتایج نشان دهنده ارتباط بین فعالیت آنزیمی قارچ ها و توان آن ها در حذف نفت خام است.