سبک شناسی نامه های امام محمد غزالی با رویکرد تحلیل گفتمان انتقادی

چکیده رساله/پایان نامه : امروزه طرح شیوه های نو در سبک شناسی فارسی یک ضرورت است. پژوهش حاضر با این هدف به سبک شناسی انتقادی نامه های امام محمد غزالی پرداخته و ویژگی های سبکی را با توجه به بافت موقعیتی نامه ها و کارکرد مولفه ها در رابطه بینافردی نویسنده با مخاطب تجزیه و تحلیل نموده است. ابزارهای تحلیل متن با رعایت اصل داده بنیاد بودن پژوهش به شیوه التقاطی طرح شده و در لایه های چهارگانه دسته بندی گردیده است. در لایه واژگانی رمزگان ساختاری و فرآیندی، شاخص ها، واژگان متقابل، مترادف و تکراری مطرح شده، در لایه معنایی مطالعه معنا به شیوه کاربردشناختی با بررسی کنش های گفتاری متن، بیان مستقیم و غیرمستقیم، شگردهای بیان مودبانه و حفظ وجهه صورت گرفته، در لایه نحوی وجهیت و صدای دستوری متن تحلیل گردیده و در لایه بلاغی تمثیل و روایت تمثیلی، نگاشت های استعاری و انسجام متن مورد بررسی قرار گرفته است. ویژگی های سبکی برپایه مقوله های قدرت و اقتدار، ایدئولوژی، گفتمان طبقاتی و گفتمان غالب توصیف شده است. نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که نامه نگاری غزالی به مثابه یک کنش ابزاری برای نظارت و کنترل است و دسترسی به گفتمان زاهدانه تقویت کننده موضع اقتدار نویسنده است. نتایج هم چنین نشان داد که ویژگی های سبکی شامل بسامد بالای رمزگان دینی، بسامد بالای کنش های ترغیبی، میزان بالای قطعیت متن و سبک های آمرانه و چالشی تحت تأثیر بن ایدئولوژی زهد و آخرت گرایی سازمان دهی شده است. همین امر سبب تمایز سبک نامه های غزالی شده چنان که می توان سبک او را در نامه نگاری «زاهدانه» نامید. نحو ایدئولوژیک با صورت بندی هایی از قبیل بسامد بالای وجه امری و وجه شناختی قطعی و کاربرد عناصر شدت بخش نمود پیدا کرده و بیانگر باور مسلم و قطعی نویسنده نسبت به موضوعاتی است که مطرح نموده است.