ارزیابی تنوع ژنتیکی حاصل از القای جهش با اشعه ی گاما در کلزا بااستفاده از نشانگر ریزماهواره و صفات مورفولوژیک

بر اساس نتایج همبستگی های فنوتیپی و ژنتیکی، صفت وزن هزار دانه دارای بیشترین ضرایب همبستگی با صفت عملکرد دانه در بوته بود. در بررسی ارتباط صفات کمی با عملکرد دانه به کمک رگرسیون مرحله ای نیز وزن هزار دانه به عنوان مهمترین صفت تعیین کننده عملکرد شناخته شد. تجزیه خوشه ای تیمارهای موتانت و شاهد بر اساس میانگین صفات زراعی چهار تیمار ( 32 لاین موتانت rgs003، 30 لاین موتانت ساری گل، رقم شاهد rgs003 و رقم شاهد ساری گل) موجب تفکیک تیمارهای شاهد و موتانت گردید. ضمن اینکه تجزیه خوشه ای بر اساس62 لاین موتانت و ارقام شاهد آن ها را در 5 گروه طبقه بندی نمود که با آزمون f بیل نیز تائید شد. به همین ترتیب تجزیه واریانس نیز حاکی از تنوع بیشتر بین گروه ها از تنوع درون گروه ها بوده است. لاین موتانت شماره 26 ساری گل به عنوان برترین لاین موتانت از نظر صفات زراعی تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در غلاف و عملکرد در یک گروه جداگانه قرارگرفت. بر اساس نتایج القای جهش با پرتوتابی، لاین های موتانت شماره 9 rgs003 و شماره 16، 25 و 26 ساری گل بعنوان برترین لاین های موتانت و قابل استفاده در برنامه های اصلاحی، جهت بهبود همزمان خصوصیات زراعی شناخته شدند. نتایج تجزیه و تحلیل داده های نشانگر مولکولی ssr بر روی لاین های موتانت و شاهد حاکی از تفاوت لاین های موتانت از نظر تعداد و اندازه قطعات تکثیر شده توسط آغازگرهای مورد مطالعه بود. به طوریکه 83% آغازگرها با ایجاد چندشکلی بامتوسط32/3 آلل در هر مکان ژنی، تنوع ژنتیکی قابل ملاحظه ای را در لاین های موتانت نشان دادند. نتایج حاصل از تجزیه به هماهنگ های اصلی نشانگر مولکولی ssr حاکی از این بود که نشانگرهای مورد استفاده با یکدیگر احتمالا همبستگی اندکی داشته و به عبارت دیگر در طول ژنوم پراکنده اند. مقایسه ضرایب تشابه بین لاین های موتانت و ارقام شاهد نشان داد که بیشترین فاصله ژنتیکی (58/0) بین لاین موتانت شماره14 و شاهد و بیشترین قرابت ژنتیکی (88/0) بین لاین موتانت شماره22 و شاهد رقم ساری گل وجود داشته است. نتایج حاصل از تجزیه واریانس مولکولی و گروهبندی تیمارهای موتانت و شاهد بر اساس فراوانی های آللی نیز نشان دهنده ی تمایز ژنتیکی لاین های موتانت از یکدیگر و همچنین تمایز لاین های موتانت از شاهد بود. بر اساس تجزیه خوشه ای، 62 لاین موتانت و ارقام شاهد در 7 گروه مجزا طبقه بندی شدند. مقایسه گروهبندی انجام شده با صفات مورفولوژیک و نشانگرهای مولکولی نشان داد که این دو گروهبندی جنبه های متفاوتی از روابط ژنتیکی لاین های موتانت را آشکار ساخته اند. با توجه به تنوع القا شده در صفات مورفولوژیک و تنوع موجود در سطح dna با استفاده از نشانگرهای مولکولی احتمالا می توان از بین لاین های موتانت ارزیابی شده، گزینه های مناسب را برای برنامه های ژنتیکی اصلاحی آینده کلزا انتخاب کرد. این پژوهش بمنظور بررسی تنوع ژنتیکی حاصل از القای جهش با اشعه ی گاما از لحاظ سطوح مورفولوژیک و مولکولی در کلزا و شناسائی موتانت های مفید از نظر صفات مرفوفنولوژیک، عملکرد و اجزای عملکرد طی سال های 1388 تا1390 اجرا شد. لاین های موتانت حاصل از تیمار دو رقم کلزای بهاره rgs003 و ساری گل با دز 1200 گرای اشعه گاما در نسل m2 به همراه شاهد در مزرعه مورد ارزیابی قرارگرفتند.