بررسی اقتصادی قراردادهای نفتی پس از انقلاب(بررسی موردی بیع متقابل)

با توجه به نیاز روز افزون کشورمان به درآمدهای نفتی، صرفنظر از درست یا غلط بودن این مساله توجه به کشف و توسعه میادین نفتی جدید امری بسیار مهم بنظر می رسد. لازمه انجام این مهم جذب تکنولوژی و سرمایه خارجی می باشد. سابقه اکتشاف و نفت و قراردادهای نفتی کشورمان به سال 1901 که امتیاز اکتشاف و استخراج نفت در کشورمان برای مدت 60 سال به ویلیام ناکس دارسی اعطا شد بازمی گردد. پس از آن در مسیر اصلاح قراردادهای نفتی ودستاوردهای کشورهای عضو اپک این قراردادهای اولیه به قراردادهای مشارکت در تولید تبدیل شدند. ایران تا قبل از انقلاب اسلامی تا سال 1353از قراردادهای مشارکت در تولید برای توسعه میادین نفتی بهره می برد.در اواخر حکومت پهلوی شیوه قراردادهای خدماتی جایگزین مشارکت شد. پس از انقلاب اسلامی و تا سال 1374 بنا به دلایل مختلف هیچگونه سرمایه گزاری خارجی در زمینه توسعه میادین نفتی در کشورمان انجام نگرفت.بدلیل مغایرت قراردادهای مشارکت در تولید با قانون اساسی کشورمان که حق مالکیت یا حاکمیت خارجی را بر منابع طبیعی کشورمان ممنوع می داند گزینه قراردادی جدیدی از نوع قراردادهای خدماتی به نام قرارداد خدماتی بیع متقابل برای توسعه میادین نفتی کشورمان انتخاب شد. اولین قرارداد خدماتی بیع متقابل کشورمان در سال 1374 با شرکت نفتی توتال برای توسعه میادین نفتی سیری "آ" و "ئی" منعقد شد.روند این قراردادها با تغییراتی تا به امروز ادامه یافته است. در این رساله هدف معرفی و بررسی این مدل از قرارداد از ابعاد گوناگون و بررسی اقتصادی این مدل با توجه به شرایط کشور می باشد. بررسی ها در انتخاب مدل با توجه به اهداف و معیار ها ، هزینه های سرمایه ای و قیمت نفت ، موانع سرمایه گذاری و تامین مالی در کشور و بررسی ایرادات به نوع قرارداد و پاسخ به آنها از جمله مواردی است که در این رساله انجام شده است. با توجه به نتایج حاصله از این بررسی، قراردادهای خدماتی قراردادهای مناسبی هستند و تمایل به این نوع از قرارداد اخیرا در کشور های عربستان و عراق هم حاصل شده و با توجه به شرایط کشور ما گزینه مناسبی می باشند .