برآورد میزان تولید و پراکنش بذر گیاهان مرتعی در علفزار منطقه سرخ آباد سوادکوه

ترکیب پوشش گیاهی و پویایی آن در اکوسیستم های مرتعی به میزان تولید بذر گونه ها و همچنین پراکنش آنها بستگی دارد. برای درک بسیاری از تغییرات ایجاد شده در پوشش گیاهی نیاز به شناسایی ترکیب گیاهی سایر منابع گونه ای نظیر بانک بذر و بارش بذر می باشد. هدف از این تحقیق برآورد میزان تولید بذر گیاهان مرتعی و پراکنش آنها در علفزار منطقه سرخ آباد سوادکوه در استان مازندران می باشد. نمونه گیری از پوشش گیاهی به صورت برآورد درصد تاج پوشش گونه ها در 80 پلات یک مترمربعی در امتداد 8 ترانسکت به صورت تصادفی- منظم انجام شد. نمونه های خاک از دو عمق صفر تا 5 و 5 تا 10 سانتی متری برداشت و سپس در گلخانه کشت تا گونه های بانک بذر خاک شناسایی شوند. در طول فصل رویش بذرهای رسیده گیاهان از منطقه جمع-آوری و سپس شناسایی و شمارش شدند. برای این بذرها برخی خصوصیات نظیر شکل بذر، وزن هزار دانه، درصد جوانه زنی و رنگ بذر در آزمایشگاه تعیین شدند.جهت نمونه گیری از بذور پراکنش یافته از گلدانهای پلاستیکی به عنوان تله بذر استفاده شد. نتایج این تحقیق نشان داد که در مجموع 144 گونه در چهار منبع گونه ای حضور داشتند. تعداد 95 گونه در پوشش گیاهی، 77 گونه در بانک بذر خاک، 16 گونه در پراکنش بذر و 18 گونه در تولید بذر یافت شدند. 2/4 درصد از گونه ها در هر چهار منبع گونه ای، 8/2 درصد از گونه ها در سه منبع گونه ای، 6/27 درصد از گونه ها در دو منبع گونه ای،2/65 درصد گونه ها تنها در یک منبع گونه ای حضور داشتند .میانگین تولید بذر علفزار منطقه 296 بذر در متر مربع معادل 296000 بذر در هکتار و میزان پراکنش بذر در منطقه 275 بذر در متر مربع برآورد شد.همچنین میانگین بانک بذر خاک برابر 2623 بذر در متر مربع خاک بوده است. ویژگی های ظاهری بذرها نشان داد که بذر بیشتر گونه ها در تولید بذرسبک، کوچک با شکل کشیده و به رنگ روشن بوده اند. از نظر غنا و تنوع گونه ای بین چهار منبع گونه ای اختلاف معنی داری وجود داشت که بانک بذر خاک از غنا و تنوع گونه ای بالاتری نسبت به سایر منابع گونه ای برخوردار بوده است.نتایج حاصل از آزمون منتل بر مبنای شاخص سورنسون نشان داد که تنها بین ماتریس فاصله ای حاصل از داده های پوشش گیاهی و ماتریس فاصله ای مربوط به بانک بذر همبستگی معنی داری وجود دارد. به طور کلی نتایج نشان داد که بیشترین تولید بذر مربوط به تیره گندمیان بوده است. اگرچه گونهstachysbyzanthinaاز تیره نعناع نیز تولید بذر خوبی داشته است که آگاهی از این مسئله در مدیریت مراتع منطقه اهمیت دارد. چون نشان دهنده احتمال افزایش این گیاه در منطقه خواهد بود.