رویکرد جنسیت محور به گفتمان تقنینی و قضایی نهادهای حقوق کیفری عمومی ایران

امروزه بیشتر نظام های عدالت کیفری با کمک گرفتن از مفهوم روان شناسانه سندرم زنان کتک خورده و با در نظر گرفتن ابتلای برخی از این زنان به نوعی اختلال اضطرابی موسوم به اختلال فشار روانی پس آسیبی و ارتباط میان اختلال مزبور با رفتارهای مجرمانه با اتخاذ رویکردی جنسیت محور، در تلاشند تا چرایی و چگونگی پاسخ دسته ای از زنان کتک خورده را از طریق بازتعریف مولفه های دفاع مشروع، مسئولیت کاهش یافته و یا از دست دادن کنترل، تبیین نمایند. برای پی بردن به این که چگونه سندرم زنان کتک خورده به منزله یکی از زیر شاخه های اختلال فشار روانی پس آسیبی، قادر است رفتارهای مجرمانه زنان کتک خورده را توجیه کند، توجه به ارتباط میان این اختلال اضطرابی با رفتارهای مجرمانه، ضرورتی اجتناب ناپذیر است؛ زیرا اساس آن چه باز تعریف مولفه های نهادهایی مانند دفاع مشروع، توجیه عمل ارتکابی بر اساس مسئولیت کاهش یافته و از دست دادن کنترل ، بر آن استوار است، در گرو درک صحیح ارتباط میان اختلال فشار روانی پس آسیبی با رفتارهای مجرمانه از یک طرف، و نشانگان مشترک میان اختلال فشار روانی پس آسیبی و سندرم زنان کتک-خورده، از طرف دیگر می باشد. از این رو در نوشتار حاضر، به تفصیل، به تحلیل هر یک از موارد مزبور پرداخته شده است. از دیگر حوزه هایی که اتخاذ یک رویکرد جنسیت محور در آن ضروری به نظر می رسد و رضایت بزه دیده در آن نقش بسیار مهمی ایفاء می کند، رابطه جنسی میان افراد و هم-چنین اسقاط جنین است. در این فصل به بررسی این موضوع پرداخته می شود که در احراز رضایت جنسی از سوی زنان و به رسمیت شناختن موقعیت هایی که می تواند به منزله اجبار جنسی، در رضایت و تمکین آن ها به داشتن رابطه جنسی، تأثیرگذار باشد، و نیز رضایت به اسقاط جنین، دغدغه های جنسیتی چه بازتابی داشته است. از مقایسه دست آوردهای حقوق تطبیقی با نظام عدالت کیفری ایران در کلیه موارد مطرح شده و بر اساس مطالعات میدانی انجام شده، این نتیجه حاصل می شود که به دلیل نارسایی های شکلی و ماهوی قوانین کیفری ایران از یک سو و به دلیل فرهنگ مردانه حاکم بر ارکان نظام عدالت کیفری ایران از سوی دیگر، دغدغه ها و ملاحظات زنان بازتابی در قوانین کیفری ایران نداشته است و ادبیات حقوقی ما در حمایت کیفری مناسب از زنان، متناسب با تحولات سایر نظام های عدالت کیفری، ارزیابی نمی شود.