بررسی انتقادی وجوه ونظایر در تفاسیر

چکیده قرآن در استفاده از الفاظ به کاربردهای عرفی که اهل لغت به کار می برند بسنده نکرده است، این ویژگی خود موجب پیدایش احتمالات گوناگون معنایی در کلمات وجمله های این کتاب مقدس شده است که ما را به این حقیقت که قرآن، کتابی است معناپرور، سوق می دهد. مهمترین دلایل معناپروری قرآن را می توان با استناد به ویژگی های این کتاب الهی چون جهان شمولی و ارائه دادن معارف بلند باطنی وظاهری در قالب ساختار کلمات بشری، ایجاز و ویژگی خاص زبان عرب بیان نمود؛لذا وجود واژگانی که دارای وجوه مختلف معنایی هستند،به متن قرآن ویژگی ای بخشیده، که عدم توجه به این موضوع،امکان برداشت های مختلف را خواه درجهت منافع افراد و خواه از روی ناآگاهی به مخاطبینش داده است، می توان با توجه به قرائن موجود در متن قرآن کریم چون سیاق و تحلیل عقلانی و...، به مراد خداوند می توان نایل آمد .«هدف اصلی این رساله بررسی انتقادی نظریاتی می باشد که از سوی پژوهشگران علوم قرآنی از دیر باز تا کنون ابراز شده است» لذا در پایان هر بخش به بیان نتایج حاصل از این پژوهش پرداخته شده است؛ که به طور خلاصه می توان اینگونه بیان داشت که مفسرین درتبیین وجه صحیح از قرینه ی سیاق و روایات وارده، بیش از سایر قرائن استفاده نموده اند؛ مضاف بر این هر مفسری در تبیین وجه صحیح آیه شیوه ای را دنبال نموده است؛به عنوان مثال زمخشری در تبیین معانی آیات بیشتر ازادبیات عرب بهره جسته است و شیخ طبرسی در تبیین معانی آیات بیشتر به بیان روایات و اقوال مختلف اتکا نموده است. در مجموع می توان اینگونه بیان داشت که علامه طباطبایی با اتکا به قرائن در توجیه استدلال خویش از سایر مفسرین جامع تر عمل نموده است ، پس از ایشان آیت الله مکارم و شیخ طبرسی در پرداختن به موضوع موفق تر بوده اندومفسرانی مانند زمخشری و فخر رازی هریک به ترتیب باتوجه به جنبه ی ادبی و کلامی به تبیین آیات پرداخته اند.از سویی دیگرامکان وجود ترادف در قرآن را می توان اینگونه بیان داشت که هر لفظی برای دلالت بر مفهومی خاص به کار رفته که هیچ لفظ دیگری ، از انبوه الفاظی که فرهنگها و کتب تفسیر برای آن مفهوم ذکر کرده اند نمی تواند آن را ادا کند . کلید واژه ها: قرآن کتاب معنا پرور ، مبانی معناپروری قرآن ، وجوه ونظایر ، نشانه شناسی وجوه و نظایر ، سیاق.