ارزیابی روش های قیمت گذاری خدمات انتقال برق و معرفی روشی مناسب برای صنعت برق ایران

صنعت برق در ایران، تا قبل از سال 1370 که موضوع تجدید ساختار سیستم های قدرت و ورود بخش خصوصی به این صنعت به شکل جدی مطرح گردد، بصورت کاملاً انحصاری و توسط دولت اداره می شد. پس از این سال، در بخش های مختلفی از این صنعت رفته رفته شاهد ورود بخش خصوصی و تشکیل بازار برق بوده ایم. اما کماکان بخش انتقال – که یکی از سه رکن اصلی صنعت برق : تولید، توزیع و انتقال می باشد - کماکان تحت انحصار دولت اداره می شود. در چنین شرایطی به علت عدم وجود بازار در این بخش و بنابراین عدم قیمت دهی توسط نقطه تسویه بازار از طرف عرضه و تقاضاکنندگان، قیمت ها و نرخ های خدمات انتقال برق به شکل دستوری و به صورت بخشنامه ای ارایه می گردد؛ لذا در نظر گرفتن مسایل بسیاری مانند : تخصیص بهینه هزینه های انتقال، در نظر گرفتن عدالت در پرداخت هزینه های خطوط، میزان سادگی در محاسبات و نظارت بر مصرف افراد و ... موجب می گردد که تامین نوع روش قیمت گذاری خدمات انتقال، خود به عنوان مساله ای مهم برای سیاست گذاران و مدیران زیربط مطرح گردد. از میان عمده ترین روش های مطروحه در بحث قیمت گذاری خدمات انتقال برق، پنج روش: هزینه نهایی، مگاوات-مایل، تمبر پستی، مسیر قرارداد و مگاولت آمپر-مایل به عنوان پرکاربردترین روش های قیمت گذاری خدمات انتقال مورد استفاده قرار می گیرند. در این تحقیق قرار است تا با مقایسه این روش ها و در نظر گرفتن شرایط ایران، روشی بهینه برای قیمت گذاری خدمات انتقال در صنعت برق کشورمان ارایه کنیم. ادبیات و منطق ریاضی به کار رفته در این پایان نامه روش تحلیل تصمیم گیری خاکستری است. این روش از جدیدترین رویکردهای مطروحه در ریاضیات مربوط به فضاهای نا اطمینانی به حساب می آید و ادعا دارد که در بادی عمل جامع تر از تئوری احتمالاتی در فضای قطعی و منطق فازی عمل می کند. در این تئوری بیشترین تاکید روی محتوای اطلاعاتی داده های مورد بررسی بوده و از مهمترین موارد کاربرد آن، موقعیت ها یا تحقیقاتی است که فراوانی داده ها به حد کفایت نمی رسد و مشکل تعداد مشاهده وجود دارد . در فصل اول از این تحقیق به معرفی چارچوب کلی کار و فضای مورد بحث خواهیم پرداخت. در فصل دوم ابتدا مروری خواهیم داشت بر مبانی نظری و ادبیات موضوع مطرح در این پایان نامه و سپس با نگاهی گذرا سعی خواهیم نمود سوابق پژوهشی و تحقیقاتی که در خصوص بحث قیمت گذاری خدمات انتقال در ایران و سایر کشورها انجام گرفته است مورد بررسی قرار دهیم. درانتهای این فصل نیز به بررسی سیستم بازار برق و نحوه قیمت گذاری خدمات انتقال چند کشور منتخب خواهیم پرداخت. در فصل های سه و چهار به تبین روش خود و چگونگی پیاده سازی آن در پایان نامه خواهیم پرداخت؛ برای این منظور، ابتدا معیارهایی که قرار است تا روش های قیمت گذاری بر مبنای آنها وزن دهی و رتبه بندی گردند را معرفی کرده و سپس با شرح تکنیک دلفی برای گردآوری اطلاعات به تبیین نحوه کار با داده ها -که در تئوری تصمیم گیری مطرح است- خواهیم پرداخت. آنگاه با وزن دهی خود معیارها به دو صورت: 1) روش آنتروپی شانون و 2) تکنیک دلفی، به رتبه بنده نهایی خواهیم رسید. استفاده از دو روش کاملاً مجزا در وزن دهی معیارها، در عین کاربردی تر نمودن نتایج تحقیق (به علت استفاده از تکنیک دلفی و دخالت نظر سیاست گذاران و خبرگان تصمیم گیر در تحلیل شرایط فعلی ایران)، امکان بسط و استفاده از نتایج تحقیق را در طول زمان و با تغییر شرایط فعلی (به علت استفاده تکنیک وزن دهی آنتروپی شانون) فراهم می آورد. در نهایت نیز با تحلیل حساسیتِ رتبه هر یک از روش ها، نسبت به تغییر احتمالی اوزان هر یک از معیارها، سعی می کنیم تا تصویری شهودی از انتخاب روش بهینه در صورت تغییر وزن (یا اهمیت) هر یک از معیارها را نسبت به سایرین، به سیاست گذار بدهیم. در نهایت و در فصل پنجم نیز به تحلیل نتایج کمی بدست آمده از فصل چهار خواهیم پرداخت.