بایواستراتیگرافی سازند خانگیران بر مبنای فرامینیفرهای پلانکتونیک در برش چینه شناسی ناودیس چهل کمان (شرق حوضه رسوبی کپه داغ)

حوضه ی رسوبی کپه داغ در شمال و شمال شرقی ایران قرار گرفته و سازند خانگیران یکی از مهمترین سازندهای پالئوژن این حوضه میباشد. به منظور مطالعه این سازند ناودیس چهل کمان واقع در غرب شهر سرخس، شرق حوضه ی رسوبی کپه داغ انتخاب گردیده است. این سازند در برش مورد نظر دارای 136 متر ضخامت بوده و لیتولوژی آن شامل تناوبی از مارن به رنگ سبز زیتونی و مارن آهکی به رنگ زرد کرمی می باشد. مرز زیرین آن با سازند چهل کمان بصورت تدریجی و هم شیب بوده و مرز فوقانی آن در برش مورد نظر به دلیل موقعیت ناودیس برش و تکرار لایه ها، نامشخص است. در این مطالعه 39 گونه فرامینیفر پلانکتونیک از 13 جنس در قالب 6 بایوزون تحت عنوان: globanomalina chapmani interval range zone، guembelitrioides lozanoi interval range zone، turborotalia frontosa interval range zone، acarinina pentacamerata interval range zone، hantkenina nuttalli interval range zone، subbotina eocaena assemblage zone مورد شناسایی قرار گرفتند که قابل تطابق با زون های استاندارد جهانی p6 تا p11 مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری berggren et al, 1995 و gonzalvo and molina, 1988 می باشند. در نتیجه سن این سازند در برش مذکور early eocene تا early middle eocene تعیین شده است. با توجه به فرامینیفرهای بنتیک شاخص عمق و نسبت فرامینیفرهای پلانکتونیک به بنتیک، بخش ابتدایی برش عمقی معادل ساب لیتورال پایینی را نشان داده و در ادامه به اعماق باثیال بالایی تبدیل می شود. در مرز ائوسن پیشین- میانی، برش مورد نظر اعماق باثیال میانی را نشان داده و به سمت بالای برش مجددا وارد اعماق باثیال بالایی می شود. با توجه با مطالعه مورفوتایپ های بنتیک اپی فونا و اینفونا، در بخش پایینی برش نسبت مورفوتایپ (ep/in) بیشتر بوده که نشان دهنده شرایط محیطی اکسیژن بالا و مواد غذایی کم میباشد. در ادامه و به سمت بالای برش حالت غالب با گونه های اینفونال می باشد و نسبت مورفوتایپ (ep/in) کاهش مییابد که نشان دهنده کاهش مقدار اکسیژن و افزایش مواد غذایی است. با توجه به فراوانی گونه هایی از جنسهای uvigerina، bulimina و globobulimina که حتی در مواردی گونه ی غالب در بین کل فونای فرامینیفری می باشند در کل می توان شرایط نوسان بالایی را برای این حوضه در نظر گرفت. همچنین بر اساس مطالعه ی صدف های دوکفه ای موجود در این برش، گونه های sokolowia beldersaiensis و sokolowia buhsii از خانواده ostreidae برای اولین بار از حوضه ی رسوبی کپه داغ شناسایی و گزارش شدند که نشان دهنده ی محیط ساب تایدال تا مناطق کم عمق و آبهای ائوهالین می باشند. علاوه بر این، بررسی پالئوبیوژئوگرافی این دوکفه ای ها نشان دهنده ی تعلق دریای خانگیران به قلمرو تتیس است، که این دریا محدود به آسیای مرکزی بوده و بین دو حوضه ی ترنسیلوانین رومانی در غرب و حوضه ی تریم چین در شرق می باشد که پسروی دریا در طی ائوسن میانی باعث برجای گذاشته شدن این صدف های اویستر به سن بارتونین شده است، این صدف ها نشان دهنده ی تعلق حوضه ی رسوبی کپه داغ (حداقل از ائوسن به بعد)، به دریای توران بوده و این امر باعث تحکیم نظریه ی اوراسیایی کپه داغ نیز می شود.