بررسی تطبیقی زبان اشعار سپهری واخوان ثالث از نظر ویژگیهای دستوری

چکیده پایان نامه ( شامل خلاصه ، اهداف ، روش های اجرا و نتایج به دست آمده ) : هدف از این پژوهش آشنا شدن با زبان صرفی و نحوی سپهری و اخوان و همچنین دست یافتن به تفاوتها و حتی شباهتهای زبانی دو شاعرِ هم عصر می باشد . در این رساله بعد از تعاریف اجمالی از زبان و دستور زبان ،دو مبحث مهم دستور که صرف و نحو می باشد مورد بررسی قرارگرفت. باتوجه به اینکه زبان فارسی از جمله زبانهایی است که بخش بزرگی از واژه های جدیدش را از فرآیند ترکیب و اشتقاق می سازد ، در قسمت صرفِ این پژوهش واژگان از نظر دو فرآیند مهم واژه سازی یعنی ترکیب و اشتقاق بررسی شده است . در فرآیند ترکیب از به هم پیوستن دو یا چند واژه به همدیگر واژه جدیدی ساخته می شود این واژه ها از نظر هسته معنایی و نحوی به سه دسته تقسیم می شوند : درون مرکز (هسته آغاز و هسته پایان)، برون مرکز، متوازن . و در فرآیند اشتقاق، واژه سازی از طریق وند افزایی صورت می گیرد که با افزوده شدن این وندها گاهی مقوله دستوری واژه تغییر می کند که در آن صورت اشتقاق گذراست و گاهی تغییری در مقوله صورت نمی گیرد که در چنین مواردی اشتقاق ناگذراست . یکی دیگر از ویژگیهای زبان فارسی این است که دارای آرایش واژگانی آزاد است، به این معنی که امکان جابجایی واژگان در سطح جمله وجود دارد . به جابجایی واژگان در سطح جمله به طوری که تغییری در معنی ایجاد نکند «قلب نحوی» گفته می شود . مطالعه در زبانهای مختلف نشان می دهد که این فرآیند به لحاظ نحوی حرکتی اختیاری محسوب می شود و می تواند دلیل نحوی خاصی نداشته باشد اما به لحاظ و ساخت اطلاعی حرکتی اختیاری نیست و با عناصر کلامی مانند تأکید و عوامل آوایی مانند تکیه ارتباطی تنگاتنگ دارد . در قسمت نحو این رساله مبحث قلب نحوی و انواع آن مورد بررسی قرار گرفته است . با توجه به نتایج به دست آمده ، درصد کاربرد واژگان مرکب در اشعار اخوان و درصد کاربرد اشتقاق در اشعار سپهری بیشتر است . و در قسمت قلب نحوی ، جابجایی ارکان جمله در اشعار اخوان بیشتر به چشم می خورد. کلید واژه : زبان ، دستور زبان ، صرف ، نحو ، سپهری ، اخوان