: ارزیابی مقاومت به سرمای لاین های اینبرد نوترکیب گندم نان حاصل از تلاقی ارقام نوراستار و زاگرس

سرما یکی از مهمترین تنش های غیرزنده است که رشد، و تولید و عملکرد گندم را در بسیاری از نقاط ایران تحت تاثیر قرار می دهد. تولید ارقام متحمل به سرما یکی از راهکارهای مهم برای جلوگیری از کاهش خسارت سرما و افزایش عملکرد است. آزمایشی در سال 1390 در دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز با استفاده از 40 لاین اینبرد نوترکیب گندم حاصل از تلاقی ارقام نوراستار و زاگرس با استفاده از درصد بقای طوقه و ارتباط آن با برخی ویژگی های بیوشیمیایی برای تعیین میزان تحمل به سرما انجام شد. ارزیابی گلخانه ای درصد زنده مانی طوقه در قالب طرح اسپلیت پلات بر پایه بلوک کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. لاین های اینبرد نوترکیب گندم به عنوان عامل فرعی و دماها (9-، 11-، 13-، 15- و 17-) درجه سانتی گراد به عنوان عامل اصلی لحاظ گردید. تجزیه واریانس درصد زنده مانی طوقه در چهار دمای (9-، 11-، 13- و 15-) درجه سانتی گراد انجام گرفت. نتایج نشان داد که بین لاین ها و دماهای مختلف اختلاف معنی دار وجود داشت. تجزیه واریانس داده های مربوط به صفات lt50، میزان پرولین در شرایط قبل و بعد از عادت دهی، میزان کربوهیدرات های محلول در آب در شرایط قبل و بعد از عادت دهی اول و میزان کربوهیدرات های محلول در آب در عادت دهی دوم (4- درجه سانتی گراد) در قالب طرح بلوک کامل تصادفی از سه تکرار برای میزان پرولین و دو تکرار برای کربوهیدرات های محلول در آب صورت گرفت. بین لاین های اینبرد نوترکیب گندم مورد مطالعه از نظر lt50، میزان پرولین در شرایط بعد از عادت دهی، میزان کربوهیدرات های محلول در آب بعد از عادت دهی اول، عادت دهی دوم (4- درجه سانتی گراد) و اختلاف میزان کربوهیدرات های قبل و بعد از عادت دهی دوم اختلاف معنی دار بود. بین lt50 و درصد زنده مانی در دماهای 9-، 11-، 13- و 15- درجه سانتی گراد همبستگی منفی و معنی دار مشاهده شد. بین lt50 و میزان کربوهیدرات های محلول بعد از عادت دهی اول، عادت دهی در دمای 4- درجه سانتی گراد و اختلاف میزان کربوهیدرات های قبل و بعد از عادت دهی دوم معنی دار بود. گروه بندی لاین های اینبرد نوترکیب مورد مطالعه براساس lt50 و درصد زنده مانی در دماهای مختلف (9-، 11-، 13- و 15-) درجه سانتی گراد لاین های 25، 24، 7، 16، 13، 3، 37، 10، 6، 22، 19 و 27 را به عنوان لاین مطلوب ارزیابی نمود. نتایج حاصل از گروه بندی لاین ها براساس صفات lt50 و صفات بیوشیمیایی لاین های، 25، 28، 10، 16 و 6 را به عنوان لاین مطلوب گزارش کرد. به طور کلی لاین های 25، 28، 22، 10، 16، 24 و 16 به علت دارا بودن ویژگی های مطلوب برای مقاومت به سرما را می توان به عنوان مقاوم ترین لاین ها در بین 40 لاین اینبرد نوترکیب مورد مطالعه معرفی کرد.