بررسی میزان آگاهی وپایبندی اساتید و دانشجویان تحصیلات تکمیلی نسبت به استانداردهای اخلاق درپژوهش

آگاهی و پایبندی نسبت به کدها و دستورالعمل های اخلاقی در رشته های مختلف دانشگاهی یکی از ضرورت های مهم اخلاق حرفه ای در دانشگاه ها و موسسات پژوهشی است، زیرا رعایت استانداردهای اخلاق در پژوهش زمینه ی انسانی تر شدن و اخلاقی تر شدن پژوهش ها را فراهم می کنند. بنابراین دانشجویان و اساتید دانشگاه لازم است که دانش ، نگرش و مهارت لازم برای رعایت استاداردهای اخلاق در پژوهش را در رشته ی خود کسب کنند و از طرفی پایبندی عملی خود را به این استانداردها نشان دهند. در این جا مسئله ی اساسی فقدان نهادینه شدن آموزش کدها و استانداردهای حرفه ای و اخلاقی در موسسات آموزشی و پژوهشی است. با مشاهده ی این خلاء آموزشی این نگرانی ظاهر می شود که آیا پژوهشگران ، اساتید دانشگاه و دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانش ، مهارت و نگرش کافی را درباره ی این دستورالعمل های اخلاقی به اندازه ی کافی کسب کرده اند و آیا نسبت به آن ها پایبندی عملی نشان می دهند. به همین منظور در تحقیقی که در یک دانشگاه دولتی انجام گرفته تعداد 120 نفر استاد و 150 نفر دانشجوی تحصیلات تکمیلی در پنج دانشکده مورد مطالعه قرار گرفتند. ابزار جمع آوری اطلاعات (مرتبط با دانش پژوهشگران نسبت به دستورالعمل های اخلاقی) به وسیله ی پرسش نامه ی محقق ساخته مبتنی بر دستورالعمل های اخلاقی apa (ویژه ی محققان علوم انسانی) و نیز پرسش نامه ی محقق ساخته مبتنی بر دستورالعمل های اخلاقی علوم و فن آوری nent (ویژه ی محققان علوم و فنی مهندسی) اندازه گیری شد. پایبندی اساتید و دانشجویان به دستورالعمل های اخلاقی نیز توسط فرم های موازی مربوط به دستورالعمل اخلاقی apa و دستورالعمل اخلاقی nent به صورت مجزا در دانشکده های مختلف اجرا و اساتید و دانشجویان تحصیلات تکمیلی بر اساس این دستورالعمل ها در مورد رعایت و پایبندی نسبت به دستورالعمل های اخلاقی دانشکده ی خود اظهار نظر کردند. نتایج تحقیق نشان می دهد که به صورت کلی آگاهی نسبت به دستورالعمل های اخلاق در پژوهش اساتید نزدیک به متوسط و آگاهی نسبت به دستورالعمل های اخلاق در پژوهش در میان دانشجویان تحصیلات تکمیلی بسیار پایین گزارش می شود. تعهد و پایبندی اساتید نیز نزدیک متوسط و تعهد و پایبندی دانشجویان تحصیلات تکمیلی بسیار پایین گزارش شده است. به ویژه اساتید اعلام کردند که دانشجویان آن ها به دلیل بی اطلاعی کم تر دستورالعمل های اخلاقی را در کارهای خود لحاظ می کنند. میزان پایبندی نسبت به استانداردهای پژوهشی در دانشکده های مختلف ( دانشجو و استاد)تفاوت معنی داری نداشت. میزان آگاهی و دانش دانشجویان و اساتید علوم انسانی نسبت به استانداردهای اخلاقی اندکی بیشتر از سایر دانشکده ها بود. مطابق نتایج تحقیق آموزش دوره های ((آشنایی با استانداردهای اخلاق در پژوهش)) در رشته های تحصیلی دانشگاهی ویژه ی دانشجویان تحصیلات تکمیلی و اساتید تازه کار و دانشجویان بورسیه پیشنهاد می شود