اثر نابرابری درآمد بر تابع تقاضای واردات مصرفی ایران(1386-1348)

توزیع درآمد چگونگی سهم افراد جامعه از درآمدملی و درجه نابرابری موجود بین افراد جامعه را توصیف می-کند. در صورت بازتوزیع درآمد به نفع فقرا (کاهش نابرابری درآمد)، به دلیل اثر درآمد نسبی و بالا بودن میل نهایی به مصرف در این گروه، میزان مصرف جامعه افزایش می یابد. درمقابل به دلیل کاهش درآمد درمیان اقشار ثروتمند، مصرف این گروه کاهش می یابد اما به دلیل وجود اثر چرخ دنده ای، این کاهش، کمتر از کاهش درآمد است. لذا اقشار ثروتمند سعی می کنند حتی با کاستن از پس انداز، خود را در نزدیکی سطح مصرف قبلی نگه دارند و سهم مصرف از کل تقاضا افزایش می یابد. در این صورت اگر کشور توان تولیدی کافی برای پاسخ گویی به افزایش مصرف را نداشته باشد، ناگزیر واردات کالاهای مصرفی افزایش خواهد یافت. برخی از نظریات اقتصادی توزیع نابرابر درآمد را یکی از شروط اصلی رشد اقتصادی می دانند و دلیلشان هم این است که نیازهای قشر پایین اجتماع اشباع شدنی نیست و چنانچه توزیع درآمد برابر باشد، قشرهای پایین تمامی درآمد خود را صرف خرید کالا می کنند، در صورتی که قشرهای بالا نیازهای اولیه خود را برطرف نموده و بخشی از مازاد درآمدشان را پس انداز می نمایند. چنانچه توزیع درآمد نابرابر باشد، رشد اقتصادی تسریع می گردد. اما مخالفان این نظریه می گویند که اولاً؛ تجربه در کشورهای توسعه نیافته نشان داده است که ثروتمندان این جوامع اضافه درآمد خود را به جای پس انداز نمودن صرف خرید کالاهای تجملی و لوکس خارجی می کنند. ثانیا"؛ درآمد کم فقرا باعث ضعف جسمانی و کاهش بهره وری آنان می گردد و این امر باعث کاهش میزان تولید و افزایش واردات می شود. ثالثا"؛ کاهش درآمد فقرا باعث کاهش تقاضا برای کالاهای ضروری تولید داخل می گردد که این امر به نوبه خود باعث کاهش اشتغال و تولید و افزایش واردات می گردد. رابعا"؛ توزیع نابرابر درآمد باعث کاهش انگیزه های روانی افراد برای مشارکت در توسعه اقتصادی می شود. لذا تولید، کاهش و واردات، افزایش می یابد. لذا مطالعه حاضر با استفاده از مدل خود رگرسیون برداری به بررسی تاثیر نابرابری درآمد بر واردات کالاهای مصرفی ایران طی دوره 1386-1348 پرداخته است. براساس یافته های مطالعه بین افزایش نابرابری درآمدی و واردات کالاهای مصرفی رابطه مثبت و معنی داری وجود دارد. هم چنین نتایج تخمین بیانگر رابطه مثبت و معنی دار تولید ناخالص داخلی و واردات کالاهای مصرفی و رابطه منفی و معنی دار نرخ ارز واقعی با واردات کالاهای مصرفی است.