بررسی گفتگوی اینترنتی در چهارچوب راهکارهای گرایس

این پژوهش مطالعهای کاربردشناختی بر روی مکالمات روی خط دونفرهی همزمان میباشد که به نظر میرسد شباهات بسیاری با محاورات روزمره دارند با این تفاوت که به صورت نوشتار عرضه میشوند. به عبارت دیگر در این گونه هر نوبت کلام در واقع واکنشی نوشتاری نسبت به یک پیام مکتوب دریافتی است. تمرکز ما در این پژوهش بر روی سبک و ساختار دستهای از دادههای مربوط به بایگانی گفتگوی روی خط عدّهای از کاربران پیامرسان یاهو در خوابگاه های دانشگاه اصفهان میباشد که به طور داوطلبانه در اختیار نگارنده قرار دادهاند. در مرحلهی اوّل بر آن هستیم تا نشان دهیم اگر چه این گونهی ارتباطی ترکیبی از گفتار و نوشتار است اماّ در واقع بیشتر، ویژگیهای مربوط به محاورات روزمره را دارد و در واقع گفتاری است به صورت مکتوب درآمده است. در مرحلهی دوم پژوهش به بررسی میزان پایبندی یا عدم پایبندی کاربران شبکه به راهکارهای مکالمهای گرایس و اصل همکاری وی پرداختیم و مشاهده شد که در حیطهی دادههای مورد بررسی به دلیل ویژگیها و محدودیتهای زمانی و مکانی و دیداری حاکم بر فضای شبکه، مکالمهگران شبکهای تا حدود زیادی نسبت به راهکارهای گرایس عدم پایبندی نشان میدهند چرا که مدیریت کلام توسط کاربران در این گونهی زبانی به دلیل دوری مکالمهگران از یکدیگر و اغلب ناشناختگی افراد نسبت به یکدیگر و همچنین عدم امکان دسترسی به بافت موقعیتی طرفین و فقدان علائم نشانگر صوری و دیداری برای ارائهی مکالمهی موفق کاملاً قابل کنترل نیست. به دلایل این امر نیز به طور مفصل در طول این فصل اشاره شد که مهمترین آنها مشکلات و محدودی تهای نرمافزاری و سختافزاری شبکه و رایانهی کاربران، ناشناس بودن آنها و نیز سبک غیررسمی این مکالمات و فقدان محوریت موضوعی در آنها عنوان گردید. در این راستا بیشتر، دادههایی از بین کل دادههای پژوهش مطرح و به صورت نمونه ذکر شدهاند که پایبندی یا عدم پایبندی به راهکارها در آنها به طور مشخصتری جلوه میکند و به منظور رعایت اختصار در کل پژوهش از ذکر تمامی دادهها خودداری نمودهایم و نتایج به طور کلی چنین عنوان میگردند: درزمینهی راهکار کیفیت علیرغم عدم امکان بررسی دقیق این راهکار در دادههای پژوهش بنا به دلایلی که در بخش مربوطه به تفصیل به آنها پرداختهایم میتوان گفت محیط ناشناختهی حاکم بر فضای شبکه باعث میشود کاربران در مجموع کمتر نسبت به پایبندی به این راهکار احساس مسئولیت کنند. لازم به ذکر است عدم پایبندی در این راهکار بیشتر به صورت انصراف از راهکار جلوه میکند. در مورد زیرراهکار اول راهکار کمیت یعنی ارائهی حداقل اطلاعات لازم برای پیشرفت جریان مکالمه باید گفت معمولاً کاربران برای پیشبرد طبیعی جریان مکالمه و لزوم ایجاد رغبت در کاربر مقابل برای شرکت در مکالمه سعی میکنند تا جایی که ممکن است سهم خود را از لحاظ ارائهی اطلاعات کافی ایفا کنند. در زمینهی زیرراهکار دوم یراهکار کمیت عنی امتناع از ارائهی اطلاعات اضافی در مکالمه باید گفت برای ارائهی یک تقلید هر چه کاملتر و دقیقتر از محاورات روزمره، کاربران همواره در صدد نشان دادن علائم فرازبانی به طرق مختلف هستند و از آنجایی که این علائم برای پیشبرد جریان اصلی مکالمه یک اصل ضروری و لاینفک نیستند و عدم ارائهی آنها منجر به بدفهمی نمیشود. به این ترتیب کاربران پا فراتر از این راهکار گذاشته همواره سعی در ارائهی اطلاعات اضافی احساسی دارند. از طرف دیگر نیز فضای ناشناختهی شبکه و عدم اعمال محدودیتهای اجتماعی و اخلاقی و سیاسی بر این فضا باعث میشود بیپرده سخن گفتن کاربران منجر به عواقبی که در محاورات روزمره ممکن است داشته باشند نشود و همین امر باعث ارائهی اطلاعات بیش از حدّ لزوم پیرامون زمینههای شخصی و سیاسی و اجتماعی و غیره میشوند. باید گفت در گفتگوی روی خط بر خلاف محاورات روزمره کاربران با صحبت بیش از حد، برچسب پرحرف بودن نمیخورند. در مورد راهکار روش باید گفت کاربران شبکه به دلیل محدودیت زمانی حاکم بر فضاهای مجازی برای صرفهجویی در وقت و هزینه، عموماً از روشهایی مثل استفاده از مخففنویسی و نیز گزینشی نوشتن بهره میبرند و به این طریق به اصل اختصار پایبندی نشان میدهند. به هم ریختن نوبتگیریها در کلام که ناشی از سرعتهای مختلف تایپ کاربران و سرعتهای متفاوت شبکه و مشکلات نرمافزاری و سختافزاری است باعث تخطی از زیرراهکار نظم از راهکار روش میشود. در مورد زیرراهکارهای احتراز از ابهام و ایهام باید گفت به دلیل صرفهجویی در زمان و سرعت بخشیدن به جریان مکالمه کاربران بیشتر سعی در صراحتگویی دارند هرچند در موارد بسیاری دیده شد که بر هم ریختن نوبت کلام باعث ایجاد بدفهمی و ابهام در مکالمات شده است. در مورد راهکار ربط باید گفت نتایج، بیانگر تخطی زیاد کاربران از این راهکار در دادههای موجود و در نتیجه عدم انسجام ساختاری آنها میباشند.