رابطه عقل وایمان از دیدگاه امام علی وامام صادق علیهماالسلام

مسأله ی عقل و دین و عقل و ایمان از جمله مسائل عمیق و بحث برانگیز فلسفه و کلام است که سابقه ای بس طولانی در تاریخ تفکر و تأملات انسانی دارد. درباره ی ماهیت ایمان و ارتباط آن با عقل و پاسخ به این سوال که آیا اعتقاد دینی عقلانی است و یا غیر عقلانی و ضد عقلانی، میان متکلمان اسلامی و مسیحی، همواره اختلاف رأی و نظر بوده است که مبنای نحله های فکری و رفتاری، قرار گرفته است. گروهی از متکلمان، میان ایمان و عقل نگاه بیگانه ای دارند و گروهی دیگر ماهیت ایمان را معرفتی و عقلانی دانسته اند و باورهای ایمانی را قابل استدلال می دانند. تضاد و بیگانگی که بین دین و عقل در مسیحیت دیده می شود، نتیجه ی فرایند تحریفی است که در مسیحیت به وجود آمده و این درست برخلاف آموزه های اسلام است که در آن، رابطه ی تنگاتنگی میان عقل و ایمان وجود دارد؛ لذا قرآن و روایات همواره به تعقل تشویق نموده اند. در این میان تأمل و ژرف کاوی در سخنان امامان علیهم السلام به عنوان مفسران پاک و راستینِ سخن وحی، علاوه بر اینکه بر ارتقای آگاهیهای دینی و معرفت بشری و عقلانیت می‏افزاید، می‏تواند درباره این نوع مسائل که در طول تاریخ تفکر دین شناسی همواره مطرح بوده، راهگشا باشد. در این رساله، حقیقت و ماهیت هر یک از عقل و ایمان، از منظر سخنان گوهربار امام علی و امام صادق علیهماالسلام مورد بحث قرار گرفته است و برای درک بهتر مسئله، آراء متکلمان نیز مورد بررسی قرار گرفته، تا ضمن مشخص شدن اهمیت تاریخی و جایگاه سخن امامان(ع)، امکان تأملات مقایسه ی فراهم گردد. در این رساله ضمن تبیین کاربرد عقل و قلمرو آن در حوزه ی دین، به رابطه ی عقل و دین و عقل و ایمان و نقش و تأثیر هر یک در حوزه یکدیگر، پرداخته شده است و این نکته به دست آمده که از این منظر، معنای ایمان عقلانی و معرفتی است.