مطالعه اثر نوع کاربری اراضی بر تخریب خاک در حوزه آبخیز کسیلیان

تغییر کاربری اراضی عموماً ویژگی های فیزیکی و شیمیایی خاک و در نتیجه کیفیت آن را تحت تاثیر قرار می دهد. لذا در این تحقیق تاثیر نوع کاربری اراضی بر تخریب خاک در بخشی از شمال ایران با استفاده از شاخص های پایداری خاکدانه، فرسایش پذیری خاک، شاخص تخریب خاک، نرخ فرسایش پاشمانی و وزن مخصوص ظاهری خاک بررسی گردید. برای این منظور 120 نمونه خاک از سه کاربری اراضی مجاور هم شامل جنگل، مرتع و کشاورزی در دو عمق 0-10 و20-10سانتی متری از حوزه آبخیز کسیلیان جمع آوری گردید. اندازه گیری نرخ فرسایش پاشمانی تحت شرایط آزمایشگاهی و با استفاده از شبیه ساز باران و فنجان پاشمان انجام شد. نتایج آنالیز واریانس نشان داد که اختلاف معنی داری بین نرخ فرسایش پاشمانی در کاربری های مختلف وجود ندارد. همچنین شاخص فرسایش پذیری خاک، وزن مخصوص ظاهری و شاخص پایداری خاکدانه ها در هر دو عمق بین کاربری های مختلف در سطح 99 درصد دارای اختلاف معنی دار هستند. تغییر کاربری جنگل به کاربری کشاورزی و مرتع درصد ماده آلی را به ترتیب 93/59 و 62/33 درصد در عمق سطحی و همچنین 33 /33 و 89/25 درصد در عمق زیرین کاهش داده است. شاخص فرسایش پذیری خاک در عمق سطحی به ترتیب در کاربری کشاورزی و مرتع 7/85 و 28/114% و در عمق 20-10 سانتی متر نیز 09/9و 72/72 % نسبت به کاربری جنگل افزایش داشته است. پایداری خاکدانه ها هم در عمق سطحی در کاربری مرتع و کشاورزی به ترتیب18/18% و06/56% و در عمق 20-10 سانتی متر نیز39/17و17/52 % نسبت به کاربری جنگل کاهش داشته است. نتایج همبستگی پیرسون نشان داد که درصد سیلت در کاربری کشاورزی دارای همبستگی مثبت معنی دار (69/ 0=r ، 018/0= p)، ماده آلی در کاربری مرتع دارای همبستگی منفی معنی دار(767/0= r ، 001/ 0= p) و شاخص فرسایش پذیری خاک در کاربری کشاورزی دارای همبستگی مثبت معنی دار (758/0 r =و 00/0 p=) با نرخ پاشمان می باشد. همچنین بین شاخص پایداری خاکدانه با وزن مخصوص ظاهری ( 259/0 ,sig=046/0=r) و ماده آلی (433/0=r و 001/0sig=) همبستگی مثبت معنی دار وجود دارد. و بین شاخص فرسایش پذیری خاک با درصد ماده آلی ( 00/0 ,sig=0497/-0=r) همبستگی منفی معنی دار وجود دارد. شاخص تخریب نیز در کاربری مرتع و کشاورزی نسبت به جنگل دارای مقادیر منفی بوده است.