تعیین عوامل موثر بر کجروی های اداری در گمرک جمهوری اسلامی ایران

امروزه شاهد رواج انواع فساد (کجروی) در سازمان ها، نارضایتی شهروندان از وجود این پدیده، و نگرانی و تلاش مسئولان برای کاهش آن هستیم. بارومتر فساد جهانی شفافیت بین الملل، گمرک را بعد از پلیس و مالیات، فاسد ترین سازمان در اکثر کشور ها به شمار می آورد. این پژوهش با هدف تعیین عوامل موثر بر کجروی های اداری در گمرک جمهوری اسلامی ایران انجام شده است. برای جمع آوری اطلاعات، از روش مصاحبه و برای تجزیه و تحلیل اطلاعات از روش تحلیل تم استفاده شده است. در نتیجه 4 تم اصلی بدست آمده است که عبارتند از: 1. عوامل عام عرضه کجروی های اداری شامل ضعف نظارت و بازرسی، ضعف معیشتی، ضعف قوانین و عدم حاکمیت قانون، نابرابری، عدم شفافیت، سازمان فاسد، ضعف اعتقادی، پیامد های پول نامشروع، نبود حس وفاداری و تعلق به سازمان، ضعف سیستم تشویق و تنبیه، کمبود مزایا و امکانات، زیاده خواهی و طمع، نبود شایسته سالاری، نقص سیستم آموزش، عدم آگاهی از قوانین، عدم وجود وحدت رویه و ... 2. عوامل عام تقاضای کجروی های اداری در گمرک شامل دستی بودن فرایند ها و عدم استفاده از فناوری های روز، پیامد های پول نامشروع، دخالت سیاستمداران، بوروکراسی زاید و اطاله ی انجام کار و ... 3. عوامل خاص عرضه کجروی های اداری شامل عدم تخصص کافی کارمندان گمرک، دشواری هماهنگی با سازمان های همجوار، پراکنده بودن جغرافیایی گمرکات، گستردگی وظایف گمرک و ... 4. عوامل خاص تقاضای کجروی های اداری شامل دایمی بودن ارباب رجوع و وجود سیستم رابطه ای، مشکلات تعیین ارزش، حق صلاحدید، یکسان نبودن ماخذ تعرفه کالاهای مشابه و ... . در پایان به منظور کاهش فساد و ارتقای سلامت اداری در گمرک، پیشنهاداتی بر اساس تم های اصلی تحقیق ارائه شده است.