بررسی سنگ های آتشفشانی جنوب شرق کهک (دستجرد)

چکیده منطقه مورد مطالعه در جنوب شرق کهک، بخشی از حاشیه غربی ایران مرکزی و در نوار ماگمایی ارومیه-دختر جای دارد. به طور کلی سنگ های منطقه شامل بازالت، آندزیت بازالت، تراکی آندزیت بازالت، آندزیت و ریولیت و تراکیت هستند. سنگ های بازالتی منطقه آلکالن، سنگ های تراکی آندزیت بازالتی ساب آلکالن تا مرزآلکالن و نمونه های آندزیتی در محدوده ساب آلکالن، نمونه های ریولیتی و تراکیتی در محدوده ساب آلکالن و آلکالن قرار دارند. سنگ های ساب آلکالن منطقه دارای سری ماگمایی کالکوآلکالن هستند. مطالعات سنگ شناسی و ژئوشیمیائی نشان می دهند بازالت ها و سنگ های میانه منطقه دارای ماگمای مادر مشابه بوده و فرایند تفریق در تشکیل آن ها موثر است. اما بین سنگ های اسیدی با سنگ های بازیک و حدواسط رابطه تفریق وجود ندارد. به طور کلی با توجه به آلکالن بودن ماگمای اولیه سازنده سنگ ها، شباهت الگوی عناصر کمیاب منطقه با الگوی کلی مناطق کششی از لحاظ بالا بودن عناصر lil و lree، .همچنین بررسی نمودارهای متمایز کننده محیط های تکتونیکی و شواهد وجود پوسته قاره ای، محیط درون صفحه ای قاره ای را برای سنگ های بازیک منطقه مورد مطالعه متصور می شود. براساس ترکیب شیمیایی سنگ های ریولیتی و میکای موجود در آن، ماگمای به وجود آورنده این نوع از سنگ های منطقه (بعد از ائوسن) s-type و پرآلومین می باشد که ماگماهای برخوردی و تیپ s را نیز شامل می شود و می توان نقش پوسته قاره ای را در تشکیل آن ها دریافت. به طور کلی در تشکیل سنگ های منطقه فرایند های تفریق، هضم، اختلاط ماگمایی و آلودگی موثر است. در سنگ های آندزیتی منطقه شواهد پتروگرافی اختلاط شامل منطقه بندی نوسانی، بافت غربالی، خلیج شدگی، خوردگی و ویژگی های بازجذب بلوری در پلاژیوکلاز، حضور همزمان فنوکریست های با بافت غربالی، خورده شده و گردشده با پلاژیوکلاز های سالم، جذب بلورین و انکلوزیون های شیشه، کوارتز با خوردگی خلیجی شکل و حاشیه واکنشی از بلورهای کلینوپیروکسن، رشد بلوری اسکلتی، رشد دندریتی، وجود شیشه با ترکیب متفاوت و آپاتیت سوزنی است. مطالعه کانی شناسی پلازیوکلاز و کلینوپیروکسن ، مبین منطقه بندی نوسانی در این پلاژیوکلاز و منطقه بندی معکوس در کلینوپیروکسن است که می تواند به پدیده اختلاط ماگمایی در این سنگ ها اشاره داشته باشد. در سنگ های اسیدی منطقه شواهد پتروگرافی اختلاط شامل حضور میکروپیلوها می باشد که در نتیجه اختلاط ناقص (mingling) به وجود آمده اند. براساس تعاریف گنبد، گنبد دستجرد از نوع خروجی و برون زا و گنبد های ریولیتی و تراکیتی (بعد از ائوسن) از نوع درون زا و نهان گنبد می باشد. با توجه به ویژگی نوار های جریانی سنگ های ریولیتی و همچنین صف بندی گنبد های سیلیسی درامتداد گسل امتداد لغز میم می توان اظهار داشت که گسل مذکور احتمالاً در جایگیری و صعود ماگما موثر بوده و با توجه به قرارگیری سنگ های ریولیتی در این محیط دارای گسل خوردگی، چرخه های مکرر دگرشکلی ماگمای شکننده و جوش خوردگی اجزا و به دنبال آن دگرشکلی ویسکوز منتهی به تشکیل نوارها شده باشد. گارنت ها موجود در سنگ های گنبد های ریولیتی منطقه کهک دارای میزان بالای آلماندن و دارای منطقه بندی است و میزان اسپسارتین در هسته کم و به سمت حاشیه افزایش می یابد. میکای (بیوتیت) موجود در سنگ های ریولیتی از نوع سیدروفیلیت می باشند. گارنت ها موجود در سنگ های گنبد های سیلیسی منطقه کهک خودشکل و بدون هیچ حاشیه واکنشی است. و عدم حضور زنولیت های دگرگونی و انکلوزیون هایی از کانی هایی نظیر سیلیمانیت می تواند دلایل اولیه ای مبنی بر فنوکریست بودن گارنت مزبور باشد. به علت اینکه گارنت منحصراً در سنگ های فلسیک منطقه وجود دارد و به صورت اولیه است واینکه گارنت نمی تواند در بسیاری از ماگماهای بازیک متبلور شود، بنابراین ریولیت نمی تواند از ماگمای بازیک و حاصل تبلور بخشی مشتق شده باشد.