سیره امام عال(علیه السلام) در نقد و انتقادپذیری

چکیده تحقیق پژوهش حاضردر صدد بررسی سیره امام علی (ع)در نقد و انتقادپذیری است. با توجه به این که نقد و انتقادپذیری (ابزار تمییز حق و باطل)، ضرورت حق محوری و حقیقت گرایی، و از مهمّ ترین صفات زندگی اجتماعی و اخلاقی انسان است، اگر تحقّق یابد، نقش مهمّی در تحقّق و فعلیّت یابی پتانسیل های وجودی او خواهد داشت.قدرت نقّادی از جمله صفات اعتدالی و بازدارنده از رفتارهای انفعالی (تفریطی) و تعدّی گری(افراطی) است. از این رو انتقاد مقوله ای چند وجهی است و در عین اهمیّت اساسی در روابط میان فردی و تعامل های اجتماعی، در وجوهاخلاقی، دینی، فلسفی، سیاسی، حقوقی، روانشناختی، مدخلیّت دارد. هر یک از مفاهیم انتقاد، امر به معروف و نهی از منکر، انذار، استماع قول و اتّباع حَسَن، تواصی به حق، تذکّر و موعظه، دعوت یه خیر و نصیحت در آموزه های دینی، به گونه ای اهمیّت و جایگاه نقد و انتقاد پذیری را به عنوان یکی از برتری های اخلاقی و اجتماعی و یکی از مسائل مهمّ ارزشی بیان می کند.در اصطلاح امروزی امر به معروف و نهی از منکر به انتقاد ترجمه شده ، چنان که شهروندان یک جامعه اسلامی هم باید انتقادگر و هم انتقادپذیر باشند. امام علی(ع) اهمیّت انتقاد گری و انتقاد پذیری را در همه ی وجوه از جمله رفتار خیرخواهانه، روابط با حکومت، روابط میان شخصی و حتی روابط زن و مرد در نظام خانواده را مورد تأیید و تأکید قرار داده است.با مقایسه ای بین حکومت های سه خلیفه پیشین و حکومت امیرالمومنین(ع) در زمینه ی میزان ظهور و بروز این مقوله ارزشی در سطح فردی و در متن قدرت و حکومت، می بینیم وجود روحیه انتقاد پذیری در سیره فردی( دعوت به انتقاد از ایشان) و اجتماعی (برخورد با یاران جمل، خوارج)، یکی از شاخصه های اخلاقی-اجتماعی امام(ع) است. بررسی انحاء مختلف انتقاد های امام(ع)(بر خلفا، کارگزاران و یارانشان، بر شهر ها و قبیله ها، بر مخالفین و دشمنانشان)، نشان گرجرأت رفتاری و گفتاری وی، عدم تعارف، عدم کتمان گری، صداقت رفتاری و فقدان اجتناب از بازگو کردن آن چه درست می داند، است. انتقادات امام(ع) بر ناکثین و نامه های امام علی(ع) به معاویه و نقد خوارج، از بهترین مصادیق و نمونه های انتقادگری و صراحت رفتاری و دوری از تعارضات معمول است. واژه های کلیدی: نقد ، انتقاد، انتقادپذیری، امام علی(ع)