بررسی میزان تأثیر عوامل موثر بر روی لایه بندی آب مخازن سدها

احداث سدهای مخزنی، نگهداری و ذخیره سازی آب های سطحی و رودخانه ها طی فصول پرآبی آن و نیز بهره برداری از آن در فصول کم آبی را امکان پذیر می سازد. به عبارتی مخازن سدها، امکان تأمین آب در زمان های مورد نیاز طرح را در ماه هایی که مقدار دبی جریان سطحی رودخانه کم است، فراهم می نماید. مخازن سدها می تواند در کنترل و کاهش خسارات ناشی از وقوع سیل با دوره بازگشت های مختلف موثر باشد. به علاوه می توان تأمین آب مصرفی را در کل طول سال به طور یکنواخت بین مصرف کنندگان انجام داد. از سوی دیگر، احداث سد بر روی رودخانه باعث ایجاد تغییرات عمده در کیفیت آب می شود، بنابراین کیفیت آب ورودی به مخزن با کیفیت آب خروجی از آن یکی نخواهد بود. یکی از تغییرات مهم ناشی از احداث سد، پدیده لایه بندی حرارتی در مخزن است. با توجه به نیازهای مختلف از قبیل شرب، کشاورزی، صنعت، کنترل سیلاب، کنترل کیفیت آب و نیز تفاوت حرارت و کیفیت آب در لایه های مختلف مخزن، برای تعیین رقوم سیستم آبگیری احتیاج به شناخت کامل پدیده لایه بندی حرارتی در مخزن داریم. عوامل متعددی چون هندسه عمومی مخزن، میزان آبدهی ماهیانه ورودی به مخزن، حجم رسوبات وارده به آن و شرایط اقلیمی بر لایه بندی آب داخل مخازن سدها موثر است. در این پژوهش میزان تأثیر عوامل مذکور بر روی لایه بندی دو نوع مخزن سد بررسی گردید. میزان تأثیر هندسه مخزن با انتخاب دو نوع آن، نوع اول دارای هندسه مخزنی با نسبت عرض به عمق زیاد و نوع دیگر دارای نسبت عرض به عمق کم بررسی گردید. نتایج حاصله نشان از تأثیر زیاد هندسه مخزن بر لایه بندی آب داخل آن داشت. در بخش دیگر تأثیر حجم، رژیم و کیفیت آبدهی فرضی ماهیانه ورودی به مخزن بر لایه بندی آب مخزن سد مورد بررسی قرار گرفت. در بازه های زمانی که حجم جریان ورودی نسبت به حجم آب داخل مخزن زیاد نیست، تأثیر کیفیت آب ورودی بر لایه بندی آب مخزن ناچیز است، ولی در شرایطی که حجم آب ورودی به مخزن نسبت به حجم مخزن زیاد است تأثیر کیفیت آن بر روی لایه بندی آب داخل مخزن قابل ذکر است. میزان تأثیر شرایط اقلیمی منطقه از قبیل تغییرات دما و سرعت وزش باد در طول سال بر لایه بندی آب داخل مخزن، در قسمت دیگری از این پژوهش مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان دهنده از آنست که شرایط مختلف اقلیمی بر چگونگی تشکیل لایه بندی آب در مخزن سد موثر می باشد.