مبانی تفسیری شاه عبدالعظیمی در تفسیر اثنی عشری

هدف این رساله ، تبیین مبانی و گرایشهای تفسیر اثنی عشری است ،زیرا شاه عبدالعظیمی از جمله مفسرانی است که مقدمه ای بسیار ناقص و مختصر در آغاز تفسیر خود عرضه کرده است. وی از مبنا و زیر مبناهای الهی یعنی قرآن به قرآن و قرآن به سنت و مبنای بشری با گرایشهای اصولی – فقهی ، فلسفی ، کلامی، عرفانی ، ادبی ، علمی – تجربی و تاریخی سود برده است . تفسیر قرآن به قرآن ، اگر توسط معصوم(ع) انجام گیرد ، بهترین نوع تفسیر می باشد که در این رساله این نوع تفسیر به چشم می خورد و در ارزیابی نهایی درباره ی این تفسیر ، با توجه به مبانی می توان گفت: این تفسیر در وهله ی اول ، تفسیری روایی است ، گرچه مفسر به بحث سندی توجه نداشته است و به نقل از روایات ائمه (ع) بسنده می کند و در مورد ثقه و غیر ثقه بودن رجال حدیث ، بحثی ارائه نداده است و نکته ی قابل توجه در عملکرد تفسیری وی ، استفاده اصطلاحی از لفظ اسرائیلیات برای حدیث قدسی است ، وی حدیث قدسی را که گفتار خداوند می باشد ، با اسرائیلیات که گفتار یهود بر ضد اسلام می باشد خلط کرده است . در وهله ی دوم ، با توجه به گرایشها می توان گفت: تفسیری است که گرایش کلامی آن بر سایر گرایشها غلبه دارد و در مباحث کلامی ، نظرات امامیه را غالب بر دیدگاه معتزله و اشاعره بیان می کند . در مورد فقه و اصول ، به صورت گذرا به نفع مذهب تشیع سخن می گوید . وی در لابلای مباحث به گرایش تاریخی توجه داشته است ولی منبع تاریخی موثقی جز نقل از تفاسیر دیگر ، ذکر نمی کند . مفسر به صورت گذرا به گرایش عرفانی و فلسفی پرداخته است .گرایش ادبی نیز در این تفسیر دیده می شود که با ذکر « نکته ی ادبیه» به مباحثی چون تفسیر لغات در آیات ، صرف و نحو و بلاغت می پردازد و نیز در رابطه با گرایش علمی – تجربی ، به فراخور برخی آیات ، توضیحاتی از علوم مختلف در طول تفسیر خود ارائه می دهد و فردی که بدنبال گرایش خاصی از جمله کلام ، فقه ، علم تجربی ، تاریخ باشد این تفسیر با فهم از مبانی و گرایشهای آن که در این رساله در پی آن هستیم ، مفید می باشد .