مکان یابی بهینه دفن مواد زائد جامد شهری با استفاده از مدل تحلیل سلسله مراتبی ahp (نمونه موردی منطقه آزاد تجاری_صنعتی ارس)

چکیده : مواد زائد جامد، جز‍‍ جدایی ناپذیر زندگی انسان بوده و تولید انواع آن در کمیت و کیفیت های مختلف یکی از مهم ترین معضلات زیست محیطی عصر حاضر است. آلودگی های هوا، آب، خاک، ناشی از عدم مدیریت صحیح و عدم انتخاب جایگاه مناسب جهت دفع و دفن پسماندها، مشکلاتی را برای محیط زیست ایجاد می کند. طبق گزارشات بخش خدمات شهری شهرداری جلفا و سازمان منطقه آزاد ارس روزانه به طور متوسط 51 تن زباله تولید می شود. از میان روش های مختلف دفع زباله به صورت تلنبار از مهم ترین روش هایی بوده است که مدیریت شهری منطقه آزاد در طی سال های استفاده از این مکان بر آن تکیه نموده است. این امر مشکلاتی مانند خروج شیرابه، آلودگی خاک، بوی بد، آتش سوزی، پراکندگی زباله و غیره را در محل دفن به وجود آورده است. به منظور جلوگیری از بروز چنین مشکلاتی باید تلاش کرد ضمن انتخاب مناسب ترین مکان برای دفن آن ها، این مواد به صورت بهداشتی و در فضایی خارج مناطق مسکونی دفن و معدوم شوند. برای انتخاب مکان صحیح دفن مواد زائد جامد باید معیارهایی مانند توپوگرافی، شیب، جهت شیب، فاصله از گسل، فاصله از مناطق مسکونی و خطوط ارتباطی و انتقال نیرو و ... مورد توجه قرار گیرد. در این پژوهش تأکید ما بر تأثیر عوامل اکولوژیک در مکان یابی دفن مواد زائد جامد شهری منطقه آزاد ارس با استفاده از انجام تحلیل های مکانی در محیط gis جهت مکان یابی بهینه محل دفن پسماندهای شهری می باشد. برای این منظور داده های رقومی مورد نیاز جمع آوری و سپس به محیط arc gis برده شد. پس از تشکیل پایگاه اطلاعاتی، اقدام به اجرای مدل های تصمیم گیری چند معیاره تحلیلی یعنی روش قابل اعتماد تحلیل سلسله مراتبی ahp گردید. در نتیجه با به کارگیری روش ahp و با به کارگیری معیارهای مختلف توانستیم مکان های بهینه دفن پسماند در منطقه را از طریق روش تحلیل سلسله مراتبی و در قالب 5 کلاس معین نماییم. نتیجه حاصل از به کارگیری روش ahp در عملیات مکان یابی دفن پسماند منطقه آزاد ارس بیانگر این است که روش بکار رفته روشی می باشد که قدرت تصمیم گیری در آن بالاست. این امر به دلیل طیف گسترده دسته بندی مناطق است. ولی باید دانست که کلاس بندی ارائه شده در این روش حاکی از این است که باید زمین های نامناسب را کنار گذاشت و کار خود را برای انتخاب بهترین مکان از بین مکان های باقی مانده با به کارگیری تحقیقات و بررسی های گسترده تر از سر گرفت. واژه های کلیدی مکان یابی بهینه، دفن مواد زائد جامد، arc gis، ahp، منطقه آزاد ارس.