مطبوعات زنان از آغاز تا روی کار آمدن رضاشاه (1304 ـ 1289 ش)

انقلاب مشروطه و آزادی های سیاسی و اجتماعی برخاسته از آن، سبب شد تا گروهی از زنان بتوانند خواست ها و هدف های خود را از محافل دربسته به پهنه ی جامعه بکشانند؛ اما ز طرف دیگر، در سپهر عمومی نیز، زنان فضای عمومی اندکی برای گفت وگو های گروهی در اختیار داشتند. در چنین شرایطی، شکل گیری نشریات زنان و گفت وگو در فضای تک جنسی این نشریات، به زنان امتیاز استفاده از راه برد گفتار جمعی را داد. مطبوعات زنان در انتقال خواسته های فعالان حقوق زنان به افکار عمومی نقش داشته، هویت زنانه ی متمایزی را همراه با مجموعه ای از ارزش های بدیل آفریدند که به زنان کمک می کرد بر تفاوت میان دو جنس تأکید کرده و در عین حال، خواهان برابری باشند. در نوشتار حاضر، بستر یا زمینه ی اجتماعی که در آن نشریات زنان فعالیت نموده اند، کنش گران و تعامل آن ها با شرایط حاکم، و نیز به ایدئولوژی حاکم بر جنبش زنان و نشریات آن ها توجه شده است. دوره ی مورد بحث 1289 تا 1304 ش می باشد که در آن هفت نشریه ی زنانه شکل گرفت. علایق عمده‏ی نشریات زنان در این دوره را می‏توان در دسترسی برابر به آموزش جدید،بهبود شرایط بهداشتی، تغییر نقش‏های جنسیتی، مناسبات خانوادگی، تأکید بر نقش مادری، ارائه ی الگوهایی برای خانه داری مدرن و تا حدودی مشارکت سیاسی و... خلاصهکرد. اگر هدف این نشریات را دادن این امکان به زنان که صدایی بیابند، برای خود فضایی بطلبند، یا زنان را مشهود سازند، بدانیم، این امر، گفتمان ویژه ای را می طلبید. در مقالات منتشر شده در نشریات زنان، گاه افکار ملایم و گاه آرای تند فمینیستی در این گفتمان غلبه داشت. جنبش زنان در این دوره جنبشی خواسته محور است که خود به نوعی به همگرایی میان فعالان زنان و روشنفکران ِ متوجه مسأله ی زن انجامید.