بررسی رابطه بین طرد اجتماعی و رضایت از زندگی در بین سالمندان شهر تهران

سالمندی " آخرین فصل زندگی بشری" با تغییرات بسیاری در وضعیت اشتغال، درامد و نیز شبکه اجتماعی افراد همراه است. فوت نزدیکان، کمتر دیدن همکاران و دوستان به خاطر بازنشستگی، کاهش سلامتی و عوامل متعدد دیگری این دوره را تبدیل به یک دوران مخاطره آمیز برای سالمندان نموده است. طرد اجتماعی که تبدیل به مبحثی به روز برای تحلیل مسائل و مشکلات همه اقشار اجتماع در سطوح و ابعاد مختلف شده است در حوزه سالمندان نیز به خوبی جای خود را باز نموده و تحقیقات زیادی در این حوزه بر مبنای رویکرد مذکور صورت گرفته است. از سوی دیگر رضایت از زندگی سالمندان دغدغه اصلی سیاستگذاری های اجتماعی برای این قشر از جامعه است. تحقیق حاضر با مفهوم سازی طرد اجتماعی در پنج بعد طرد از منابع مادی، طرد از خدمات اجتماعی، طرد از روابط اجتماعی، طرد از محله و نیز طرد از انواع فعالیتهای اجتماعی، به مطالعه رابطه ابعاد مذکور با رضایت از زندگی در میان سالمندان می پردازد. البته مکانیزم واسط در این بین طرد ذهنی (احساس شده) است که به عنوان مکانیسم روانی عمل کننده ای است که طرد عینی از طریق آن به رضایت از زندگی منجر می شود. بررسی نتایج این تحقیق که بر روی 123 نفر از افراد شصت ساله و بیشتر در مناطق 1 و 3، 8 و 12، 17 و 18 به روش پیمایش به انجام رسیده است، نشان می دهد از میان پنج بعد متفاوت طرد اجتماعی، تجربه طرد از انواع فعالیتهای فرهنگی و احساس طرد از انواع خدمات، بیشترین فراگیری را در بین سالمندان دارد. همچنین بنا به نتایج به دست آمده از این تحقیق، طردی که سالمند در زندگی تجربه می نماید، سبب طرد ذهنی و احساس حاشیه ای شدن سالمند می گردد. از سوی دیگر طرد اجتماعی چه به شکل عینی آن و چه طرد ذهنی موجب کاهش رضایت از زندگی سالمندان می گردد. هر چند نتایج الگوی معادلات ساختاری (لیزرل) نشان داد که تاثیر متغیر طرد تجربه شده روی رضایت از زندگی از طریق متغیر بینابینی طرد احساس شده است و تاثیر مستقیم آن روی رضایت از زندگی غیر معنادار است.