ملاک اعطای ثواب بر اعمال از منظر تفاسیر فریقین

ثواب و پاداش اعمال از مسائل مطرح شده در قران و دیگر متون دینی می باشد که اگر چه در بسیاری از علوم اسلامی از آن بحث می شود، ولی تحقیق مستقلی در مورد آن که مبتنی بر دیدگاههای قران باشد صورت نگرفته است. یکی از موضوعات مهم مباحث ثواب الاعمال، ملاکهای اعطای ثواب بر اعمال می باشد که با در نظر گرفتن آیات مختلفی که در این زمینه در قران موجود است، قابل اصطیاد می باشد. مفسران فریقین نیز در تفاسیر خود در ضمن تفسیر آیات مربوطه، به بحث در این مورد پرداخته اند. اینکه از دیدگاه قران و از منظر این تفاسیر ثواب چیست و چه گونه هایی دارد و چه کسانی و به واسط? چه عواملی و موجباتی، مستحق دریافت ثواب شده و چه کسانی و به چه دلیل و یا چه موانعی از اعطای ثواب محروم خواهند شد از مطالب مطرح شده در این اثر می باشد. اختلاف و یا عدم اختلاف مبنایی مفسران فریقین در بحث ملاکهای اعطای ثواب نیز از مطالبی است که در نتیج? بررسیِ تفاسیر آنان در این موضوع کشف می گردد. از دیدگاه قران ثواب، هر آن چیزی است که محبوب انسانها می باشد و در انجام اعمال خود به دنبال دستیابی به آن می باشند و به انواع متعددی همچون تکوینی و تشریعی، فردی و جمعی و دنیوی و اخروی تقسیم می شود. اهم موجباتی که برای اعطای ثواب در قران ذکر شده است ایمان، عمل صالح، تقوی، توبه، استضعاف، غفران، شفاعت و عفو الهی می باشد که در صورت وجود این عوامل و نبود موانعی که اهم آنها کفر، شرک، و نفاق و عصیان خدا و رسول می باشد، مستوجب بهره مندی از ثواب اخروی الهی می گردند. مفسران فریقین نیز در بحث ملاکهای اعطای ثواب، اختلاف چندانی با هم ندارند، اگرچه که اختلاف معتزله و خوارج با دیگر فرق در بحث گناهان کبیره که از صدر اسلام میان این گروهها وجود داشته است، در بحث تفسیر آنان نیز اثر گذار بوده و فهم آنان از ملاکهای اعطای ثواب را مختلف کرده است. این تحقیق با محوریت آیات قران صورت پذیرفته است، اما برای دستیابی به ملاکهای اعطای ثواب در نظر خداوند تحقیق دیگری با محوریت احادیث ضروری می نماید تا در پرتو دستیابی به این دو تحقیق، نظر نهایی در این مورد ارائه گردد.