بررسی بارشهای سنگین استان فارس به روش سینو پتیکی

بارشهای سنگین از پدیده های مخرب محیطی برای جنوب و جنوب غرب کشور و به ویژه استان فارس بشمار می رود. در این ناحیه میزان بارش کم و اغلب به صورت رگباری و سیل آسااست به نحوی که در بیشتر مواردباعث طغیان رودخانه هاو یا وقوع سیلاب می شوند و نهایتاً خسارتهای مالی و جانی فراوانی را برای ساکنان این نواحی به بار می آورند. چنانچه بتوان. زمان رخداد این بارشها را پیش بینی نمود و قبل از وقوع آنها تمهیدات لازم را جهت مقابله با سیلابهای ناشی از آنها انجام داد, تا حدزیادی می توان از زیانهای احتمالی جلوگیری بعمل آورد و یا میزان آن را به حد اقل رساند. بارشهای شدید و رگباری معمولاً در اثر سامانه های ورودی به این ناحیه رخ می دهند. اگر منشأ, مسیر و زمان حرکت آنها پیش بینی شود می توان از زمان وقوع بارشهای سیل آسا آگاهی پیدا کرد. بنا براین مسئله اصلی این پژوهش آن است که منشأ سامانه های بارشی موجد سیلاب و مسیر آنها در استان فارس مورد شناسایی قرار گیرد. این پژوهش به روش آماری و کتابخانه ای و بر اساس داده های بارش روزانه بیست و دو ایستگاه (سینوپتیک و کلیماتولوژی) مستقر در استان و داده های جوی آنها در طی دوره آماری (1383-1339) و با رویکرد محیطی به گردشی انجام گرفته است. نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل داده های محیطی نشان داد که بارشهای سنگین استان فارس عمدتاً در فصل زمستان و پاییز ریزش می کنند و از لحاظ توزیع ماهانه،ژانویه و دسامبر بیشترین رخداد را شامل می شوند همین طور بیشترین تعداد رخداد بارشهای سنگین فارس در پربارش ترین و مرتفع ترین نواحی این استان به وقوع پیوسته است. تحلیل داده های جوی و نقشه های همدیدی نشان داد که سامانه های مدیترانه ای وکم فشار سودانی مهمترین الگوهای موجد بارشهای سنگین در این ناحیه می باشند. این سامانه ها به صورتهای مستقل سودانی یا مدیترانه ای و یا ادغامی سودانی _ مدیترانه ای منجر به وقوع بارشهای سنگین می شوند. بررسی نقشه های ترازهای میانی جو نیز نشان داد که در روزهایی که بارش سنگین در استان فارس رخ داده است حضور یک فرود عمیق در شرق دریای مدیترانه قطعی است و همواره این استان در سمت نیمه شرقی محور فرود قرار داشته است. یافته های حاصل از تحلیل نقشه های همگرایی شار رطوبت نشان داد که مسیرهای اصلی ورود رطوبت به داخل استان فارس در روزهای رخداد بارشهای سنگین بیشتر از سمت جنوب، جنوب غرب و غرب کشور می باشند. منابع عمده تأمین کننده رطوبت این نوع بارشها در مرحله اول دریای عرب، دریای عمان، خلیج فارس و دریای احمر بوده است و در مرحله بعد دریای مدیترانه و سیاه با انتقال جریانهایی به سمت ایران در تأمین رطوبت اینگونه بارشها نقش داشته اند.