تاریخ سیاسی اجتماعی خاندان دنبلی(تا شورش 1214 هـ)

تاریخ ایران دست کم از دوره سلجوقیان به بعد به شدت متاثر از حضور و فعالیت طوایف و قبایلی است که سامان زندگی سیاسی و اجتماعی این سرزمین را تغییر داده و به گونه ای دیگر شکل دادند.در میان ایلات آذربایجان دنبلی ها از جهات مختلف دارای اهمیت اند.دنبلی ها طایفه ای کرد نژاد اند که بخش عمده ای از آنها در مناطق شمال غرب ایران و پاره ای از آنها در مناطق مرکزی؛کاشان و خراسان ساکن اند. شواهد موجود بیانگر آن است که این طایفه از مناطق غربی ترکیه امروزی و از سواحل دریاچه وان به ایران کوچیده اند. دنبلی ها از قدیم الایام زندگی کوچروی داشته اند. با این وجود با مهاجرت به آذربایجان و استقرار در آن بخشی از آنها(عمدتاً روسا و خانواده های بالادستی آنها) به زراعت و شیوه معیشت کشاورزی روی آوردند.پیشینه و خاستگاه کردی دنبلی ها و نیز تفاوت مذهبی این ایل یزیدی مذهب، که دست کم تا دوره صفویه در میان شان حفظ شد، آنها را از سایر گروههای ایلی آذربایجان متمایز می سازد. خواست بنیادی رساله حاضر بررسی تاریخ سیاسی و اجتماعی ایل دنبلی است. بررسی ای که به دلیل فقدان سابقه پژوهشی مناسب و بکر بودن بسیاری از اطلاعات آن لاجرم در قدم نخست به صورت توصیفی انجام خواهد شد. البته تا جایی که اطلاعات منابع اجازه می دهد، می کوشیم توصیف حاضر از تحلیل برخی از رویدادها نیز خالی نباشد.محورها و سوالات اساسی ای که می کوشیم در پژوهش حاضر پاسخ های مناسبی برای آنها بیابیم عبارت اند از؛ الف) خاستگاه اصلی و نژاد و تبار دنبلی ها با سوالات: 1- روایت صحیح درباره نژاد دنبلی ها کدام است؟نسب کردی یا عربی؟ 2- اعتقادات اولیه دنبلی ها چه بوده است؟ ب) فرایند مهاجرت و استقرار دنبلی ها در ایران؛ 1- تاثیرات عمده حضور دنبلی ها در آذربایجان در چه حوزه هایی قابل شناسایی است؟ 2- فرایند قدرت یابی دنبلی ها در آذربایجان به عنوان یکی از مدعیان قدرت منطقه ای و سراسری در ایران به چه شکل بوده است؟ 3- تغییر مذهبی در میان دنبلی ها از یزیدی گری به تشیع چرا و چگونگی صورت گرفت؟ ج) روابط دنبلی ها با دولت مرکزی ایران: 1- نحوه تعامل دنبلی ها با قدرت مرکزی به چه شکل بود؟ آیا در مقایسه با ایلاتی چون بختیاری و قشقایی و... این روابط روال متفاوت تری به خود گرفت؟ 2- دلایل گرایش برخی از روسای دنبلی به نیروهای خارجی(عثمانی ها در درجه اول و بعدها روسیه) در مقاطع مختلف چه بود؟ 3- نقش دنبلی ها در رقابت میان ایلات و طوایف مختلف آذربایجان چه بود؟