زمین شناسی پزشکی دهستان بناب: تعیین غلظت، پراکنش و پهنه بندی فلزات سنگین و سمی در خاکهای سطحی

چکیده فعالیت های انسانی مهمی که منجر به ورود فلزات سنگین به خاک می گردند شامل معدن کاری، صنایع، حمل و نقل جاده ای و استفاده از کودها و سموم شیمیایی کشاورزی می باشند. یکی دیگر از عوامل اصلی تاثیرگذار بر روی آلودگی خاک به صورت طبیعی، سازندهای زمین شناسی، ذخایر و پتانسیل های معدنی می باشند. زمین شناسی منطقه تعیین کننده اصلی خط مبنای ژئوشیمیایی خاک برای برآورد آلودگی خاک می باشد. اطلاعات موجود در استان زنجان نشان می دهد که قسمت عمده ای از منابع محیطی از جمله آب، خاک، گیاه و هوای منطقه آلوده شده است. از این رو بررسی و تعیین آلودگی خاک در مناطق مختلف این استان از دیدگاه زمین شناسی پزشکی از اهمیت بالایی برخوردار می باشد. در مطالعه ی حاضر 72 نمونه خاک از عمق (30-0سانتی متری) به روش شبکه ای و در فواصل منظم از رخنمون های خاکی دهستان بناب واقع در بخش مرکزی شهرستان زنجان برداشت گردیده است. سپس مقادیرغلظت کل فلزهای سنگین سرب، روی، آهن، نیکل، کادمیوم، مس، و کبالت در نمونه های برداشت شده به روش aquaregia و غلظت قابل جذب آن ها به روش lindsay اندازه گیری شده و شاخص زمین انباشتگی و فاکتور غنی شدگی نمونه های خاک در محدوده مورد مطالعه تعیین گردیده است. از روش های مختلف میان یابی از جمله روش کریجینگ در محیط نرم افزارarc gis برای رسم نقشه توزیع مکانی غلظت کل فلزات سنگین و همین طور نقشه پراکندگی غلظت قابل جذب این فلزات استفاده شده است. نتایج بدست آمده نشان می دهد که میانگین غلظت فلزات سنگین سرب، روی، آهن، کادمیوم و مس در محدوده مورد مطالعه بیش تر از میانگین استاندارد جهانی آن ها بوده وتنها در مورد کبالت و نیکل این میزان کم تر از میانگین استاندارد جهانی است.