مصرف اخلاقی پیشینه، مبانی و مسائل

پدیده مصرف در ذات خود موضوعی اخلاقی است؛ زیرا مردم در این عرصه ناگزیر با معضلات و مسائل مهمی نظیر عدالت و علایق خود در برابر علایق دیگران دست به گریبانند. مصرف اخلاقی، خرید تعمدی و ارادی کالاها و خدماتی است که از نظر مشتری، بهنجار تلقی شده و کمترین آسیب را به انسانها، حیوانات و محیط زیست طبیعی رسانده باشند. در این چارچوب دو مفهوم اصلی «خرید مثبت» و «تحریم اخلاقی» مطرح می شود. امروزه رشد این گرایش و برندهای سبزی که خود را اخلاقی می دانند، منجر به توسعه تصمیمات اخلاق محور در بازار انبوه شده، که این مهم با افزایش درک و اطلاعات درباره شیوه های تجارت میسر گردیده است. جنبش مصرف کنندگان اخلاق گرا قدرت خود را از این واقعیت ساده گرفته است که موفقیت نهایی هر تجارتی تنها به فروش محصولاتش بستگی دارد. آنها بر این باورند که به منظور حفظ محیط زیست، باید کمتر مصرف کرد و تأثیرات تولید، استفاده و دفع محصولات خریداری شده را در نظر آورد و نیز پایبندی یک شرکت را به استانداردهای اخلاقی و شیوه های تجارت عادلانه قبل از خرید محصولاتش، لحاظ کرد. پژوهش حاضر با روشی توصیفی و تحلیلی به بررسی مهمترین ابعاد مصرف اخلاقی و در صدر آن نگرشهای فلسفی به این پدیده نوپا می پردازد. از آنجا که ارائه مجموعه ساده ای از شیوه های ثابت مصرف اخلاقی دشوار بوده، وکاربرد صِرف رویکردهای پیامدگرا، وظیفه گرا و یا فلسفه فضیلت نیز به خودی خود نمی تواند معمای مصرف را در عصر حاضر حل کند، در نتیجه این شیوه ها باید قاعده مند شده و از نو در قالب یک مناقشه عمومی پیوسته و قابل بحث قرار گیرد. از اینرو بُعد مهمی از ابتکار عمل مصرف اخلاقی یافتن راه هایی است که نه تنها مردم را قادر به تغییر شیوه های مصرفشان سازد بلکه مشارکت گسترده تر آنها در مباحث و تصمیمات در مورد مفاهیم، اهداف و مسئولیت های درگیر با مصرف معاصر را تسهیل بخشد.