تحلیل توسعه فیزیکی شهر پاوه بر اساس معیارهای توسعه پایدار

توسعه فیزیکی شهر فرآیندی پویا و مداوم است که طی آن محدوده های فیزیکی شهر و فضاهای کالبدی آن در جهات عمودی و افقی از حیث کمی و کیفی افزایش می یابد و اگر این روند سریع و بی برنامه باشد به ترکیب فیزیکی مناسبی از فضاهای شهری نخواهد انجامید و در نتیجه سیستم های شهری را با مشکلات عدیده ای مواجه خواهد ساخت. مهم ترین مشکل در مورد پراکندگی و رشد نااندیشه شهرها، فقدان نقشه و برنامه ای مدون و اصولی برای توسعه شهر است. مهم ترین مسائلی که رشد بی رویه و افقی شهرها به وجود می آورد، عبارت است از اسراف در استفاده از زمین، فقدان تسهیلات و امکانات شهری کافی و... است. افزودن بر مشکلات شهری یادشده زمین منبع غیرقابل جایگزینی است، به ویژه زمین با کاربری های ویژه مانند جنگل ها، اراضی کشاورزی مرغوب و مراتع متراکم و ... که با تغییر کاربری چنین اراضی نه تنها یک منبع اقتصادی مهم در کشوری مانند ایران از بین می رود بلکه پیامدهای زیست-محیطی آن غیر قابل جبران است. شهر پاوه یکی از شهرهای استان کرمانشاه است که در شکل گیری آن موقعیت جغرافیایی شهر و نقش عوامل و عوارض طبیعی مانند وجود دره ها و تپه های شیب دار، باغات فراوان و... تأثیر فراوان داشته و شکل منحصر به فردی را آفریده است. محدودیت ها و کمبود زمین، شرایط توپوگرافی سخت و ناهموار، از تنوع بخشیدن به بافت شهری جلوگیری نموده و ساخت و ساز را هزینه بر نموده است. علاوه بر آن شیب زمین، باغات اطراف و ناهمواری های بسیار توسعه شهر را جهت دهی نموده است. به طوری که ارتفاعات و تپه های شیب دار در بخش شمال و شرق، روستای دوریسان در شرق و جنوب شرقی و باغات گردو و انار در جنوب از موانع اساسی توسعه شهر می باشند. همچنین ویژگی توپوگرافیکی باعث گردیده تا شهر پاوه به تبعیت از توپوگرافی محیط اطراف خود در محله های قدیمی با بافت فشرده و متراکم و در سایر بخش ها به تبعیت از شیب و توپوگرافی شهر به صورت خطی شکل بگیرد و ناهمواری های فراوان و شیب زیاد باعث شده تا این شهر در پایه کوه شاهو صورتی پلکانی به خود بگیرد. تحلیل توسعه شهر پاوه را می توان به 2 دوره کلی تقسیم کرد: اگر چه در نیمه اول شهر رشد آرامی را تجربه نموده است و به طور عمده به سمت جنوب و غرب و زمین های هموارتر گسترش یافته است و شهر در این دوره به نسبت از شکل روستایی خارج شده، اما باز هم مشکلات فراوانی در جهت توسعه شهر وجود دارد. اما در نیمه دوم به دلیل نیاز شهر به مسکن و گسترش موج جدید مهاجرت از نقاط روستایی، توسعه پراکنده و بدون تناسب با اصول شهرسازی گردیده است. که این موضوع سبب از بین رفتن باغ ها و ادغام با روستاهای همجوار شهر دچار ناهنجاری های اجتماعی، خطرات زیست محیطی و عدم پراکنش متوازن کاربری ها شده است. شهر پاوه در طی سال ها ی گذشته با افزایش جمعیت روبه رو بوده است و این افزایش جمعیت بی شک به گسترش کالبدی شهر خواهد انجامید. حال در شرایطی با موقعیت جغرافیایی شهر پاوه که جهت توسعه با محدودیت های زیادی روبه رو است چه راه حل هایی می توان تجویز نمود که توسعه فیزیکی شهر مطابق با اصول توسعه پایدار باشد. در این راستا در تحقیق حاضر که جزء پژوهش-های کاربردی است؛ در جهت دستیابی به سازمان کالبدی – فضایی و جهت مناسب توسعه فیزیکی شهر پاوه مطابق با اصول و معیارهای توسعه پایدار به منظور رفع مسئله یادشده و پاسخ داده به پرسش های تحقیق، سعی شده است با روش توصیفی- تحلیلی و با استفاده از تکنیک های تحلیلی مقایسه، نقشه های پتانسیل یاب، ماتریس گولر و ماتریس سوآت روند توسعه فیزیکی شهر پاوه بر مبنای اصول و معیارهای توسعه پایدار مورد ارزیابی قرار گرفته و الگوهای مناسب جهت توسعه شهر، بررسی گردد و شاخص های توسعه فیزیکی پایدار از منابع استخراج گشته و بر اساس ویژگی های شهر بومی سازی شود. و در نهایت پس از یافتن پاسخ سوالات فوق، بر مبنای آن ها ابتدا راهبردهای توسعه فیزیکی پایدار شهر پاوه تدوین گشته و در پی آن الگوی مناسب برای توسعه فیزیکی شهر پاوه و نیز جهت توسعه آتی شهر پیشنهاد گردیده و بر اساس آن ها سازمان کالبدی- فضایی مطلوب شهر بر اساس اصول و معیارهای توسعه پایدار در قالب پیشنهاد محدوده و حریم شهر، کاربری اراضی حریم شهر، کاربری اراضی شهر، شبکه معابر شهر و عملکرد آن، و پهنه بندی ارتفاعات در کنار سیاست های تکمیلی توسعه ارائه شده است.