آنالیز شیمیایی سفالهای تپه دشت

تپه دشت که دوره های دوم و سوم از ادوار فرهنگی شهر سوخته را در بر دارد، یکی از مهم ترین محوطه های کارگاهی عصر مفرغ در دشت سیستان می باشد. مطالعه هر چه دقیق تر یافته های فرهنگی این محوطه و سایر محوطه های اقماری می تواند، نقش مهمی را درآشکار نمودن روابط صنعتی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی آنها با یکدیگر و شهر سوخته به عنوان محوطه مرکزی ایفاء نماید. در این میان بهره گیری از توان علمی سایر رشته ها می تواند نقش چشم گیری در استخراج هرچه بیشتر اطلاعات از یافته هایی همچون سفال که درصد قابل توجهی از آثار و مواد فرهنگی جوامع پیش از تاریخ را به خود اختصاص داده، داشته باشد. در این پایان نامه سعی شده است تا با طرح سه سئوال؛ 1- دلیل تغییر شکل ورنگ برخی از سفال های تپه دشت چیست؟2. سفال های تپه دشت در چه دمای پخته شده اند؟ 3. خاک رس بکار رفته در سفال های تپه دشت مربوط به چه منطقه ای است؟ و اهدافی همچون بررسی دلیل تغییر شکل و رنگ برخی از سفال های تپه دشت، تعیین دمای پخت سفال های تپه دشت و تعیین منبع مواد اولیه سفال های تپه دشت دنبال شوند. البته بکارگیری برخی از شیوه های علمی همچون مطالعه ساختار شیمیایی سفال های تپه دشت نیز به ما کمک خواهند نمود تا به اهداف فوق نائل شویم. برمبنای شواهد و نتایج علمی بدست آمده از آنالیز و بررسی ریز ساختار نمونه خاک های اطراف تپه دشت، نمونه سفال های انتخابی از بررسی این تپه و نیز نمونه های بازسازی شده به نظر می رسد سفال گران تپه دشت با استفاده از خاک کنار تپه دشت که دارای ناخالصی های زیادی می باشد و بدون توجه به کیفیت نامرغوب خاک، تنها با تکیه بر فضای کنترل شده پخت به تولید سفال می پرداخته اند. هرچند هدف صنعت گران این محوطه تولید سفال نخودی بوده است اما وجود ترکیبات قلیایی و اکسید های فلزی در خاک سبب ایجاد رنگ متمایل به سبز در آنها شده است. مشابهت نمونه های تپه دشت با نمونه های ساخته شده از خاک کنار تپه در محیط اکسیدی نشان دهنده این است که علیرغم شرایط پخت مناسب برای نمونه ها، ناخالصی ها موجود که نوعی زود گداز نیز محسوب می شوند، منجر به ایجاد فازهای مذاب که خود عامل تغییر شکل و تغییر رنگ نمونه ها می باشند، شده است و با توجه به شباهت الگوی بدست آمده از آنالیز فازی نمونه های تپه دشت تنها با الگوی بدست آمده از نمونه ساخته شده در دمای 1100درجه ، به نظر می رسد این سفال در دمای 1100درجه پخت شده اند. واژگان کلیدی: شهرسوخته، تپه دشت، سفال نخودی، آنالیز فازی