شکواییه در شعر قرن ششم(عصر سلجوقی)

چکیده شکواییه از گونه های ادبیات غنایی است که محتوای آن بر آمده از دردهای درونی و اسرار شاعر است و شاعر در آن می کوشد تا عامل رنج و آزردگی خاطر خویش را برای مخاطب روشن کند.به طور کلی شکواییه را بر اساس موضوع می توان به پنج دسته تقسیم کرد:1- شخصی2- فلسفی3- اجتماعی4- عرفانی 5- سیاسی. شکواییه از بدو ظهور شعر و شاعری، در آثار شاعران ایرانی راه یافت اما از عصر سلجوقیان به بعد با توجه به اوضاع سیاسی و اجتماعی، در شعر فارسی نسبت به دوره های قبل حضور پررنگ تری یافت. دور? مورد مطالعه در این رساله به سبب رخ دادن دو جنگ وحشتناک از جمله ادوار مهم تاریخ ایران است. اول حمل? غزان که حکومت سلجوقیان را بر انداخت و دوم حمل? مغول که منجر به بر انداختن حکومت خوارزمشاهیان شد. به علاوه در این دوره حکومت های دیگری در سر تا سر ایران مشغول حکمرانی بودند. عدم وجود یک حکومت واحد سبب بروز هرج و مرج و اختلافات سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، مذهبی و... در قرن ششم گردید. تأثیر تغییر و تحولات سیاسی این دوره درساختار اجتماعی و فرهنگی ایران در آثار ادبی این عصر قابل مشاهده است. این رساله با بررسی مقول? شکواییه در آثار بیست شاعر برجست? قرن ششم با توجه به تقسیم بندی یاد شده نوشته شده است.هریک از انواع شکواییه با در نظر گرفتن اشعار این شاعران به شاخه های مختلفی تقسیم و بسامد آن ذکر می شود.بر این اساس می توان گفت بیشترین میزان شکواییه، شکوایی? شخصی و کمترین میزان آن مربوط به شکوایی? سیاسی است. شکواییه در دیوان تمام شاعران این دوره کم و بیش وجود داشته است اما خاقانی شروانی را باید شکوه سرای قرن ششم نامید. عمعق بخارایی کمترین میزان شکواییه را داراست. در مورد قالب های شعری رایج در این دوره که شکواییه در آن ها سروده شده است، باید به ترتیب از قالب های غزل، قصیده، رباعی، قطعه، مثنوی، ترکیب بند و ترجیع بند نام برد. کلید واژه ها: ادبیات غنایی، شعر، قرن ششم، دور? سلجوقی، شکواییه.