پترولوژی و ژئوشیمی مجموعه ولکانیکی شمال آرین شهر، خراسان جنوبی، شرق ایران

منطقه مورد مطالعه در 65 کیلومتری شمال بیرجند (هشت کیلومتری، شمال آرین شهر) و در مرز بین دو پهنه ساختاری سیستان و لوت قرار گرفته است. منطقه مورد مطالعه را می توان براساس داده های سنی مندرج در نقشه زمین شناسی 100000/1 روم، به دو بخش واحدهای کرتاسه و الیگو - میوسن تقسیم کرد. واحدهای منسوب به کرتاسه مرکب از بازالت با ساخت بالشی، بازالت، پیروکسن آندزیت، آندزیت و دیوریت پورفیری و واحدهای منسوب به الیگو- میوسن پیروکسن آندزیت، پیروکسن آندزیت کوارتزدار، آندزیت بهمراه واحدهای آذر آواری (توف، توف برشی) می باشد. گدازه های بالشی منطقه براساس بافت به دو گروه بازالت های بالشی پورفیری و بازالت های آفانیتیک تقسیم می شود. وجود ساخت بالشی در بازالت ها و وجود انواع بافت های دسته جارویی، اسکلتی، اسکلتی تو خالی، گره کراواتی بیانگر سریع سرد شدن این واحدهای اسپیلیتی می باشد. هم یافتی این گدازه ها با شیل و آهک های پلاژیک به صورت در هم، وجود زینولیت گابرویی در این واحدها و خصوصیت تولئیتی آنها نشان می دهد که این واحدها، به سنگ کره اقیانوسی و نهایتاً به زون ساختاری سیستان تعلق دارند. سری ماگمایی، کالک آلکالن و مقدار نسبتاً زیاد al2o3 (17 درصد)، نسبت al2o3/feo+fe2o3 بیشتر از 2، وفور کانی هورنبلند، شواهد بافتی و نسبت های برخی از عناصر فرعی و اصلی نشان می دهد که سنگ های الیگو- میوسن، از نوع کوهزایی و حاشیه فعال قاره ای هستند. فراوان ترین نوع دگرسانی صورت پذیرفته در این سنگ ها، اکسیداسیون آهن (از جمله اپاسیتی شدن بیوتیت و آمفیبول) کربناتی شدن و کلریتی شدن (در پلاژیوکلازها و کلینوپیروکسن) و در واحدهای کرتاسه آلبیتی شدن، کربناتی شدن، اپیدوتی شدن و کلریتی شدن (در پلاژیوکلازها، کلینوپیروکسن و الیوین) می باشد. واحدهای الیگو- میوسن نسبت بالایی از lree/hree، آنومالی منفی در عناصر ti و nb و آنومالی مثبت در th نشان می دهند. وجود زینوکریست های کوارتز و زینولیت های کوارتز دیوریت در نمونه های الیگو- میوسن و همچنین بافت های غیرتعادلی (بافت غربالی، بافت غربالی خشن، بافت گرد و غباری، منطقه بندی نوسانی) در بلورهای پلاژیوکلاز و براساس خصوصیات ژئوشیمیایی ذکر شده در نمودار ba/th در مقابل th/nb می توان تاثیر فرآیند های آلودگی ماگمایی (آلودگی پوسته ای و یا آلودگی ناشی از زون فرورانش) و اختلاط ماگمایی را در تکوین این واحدها سهیم دانست. برای تفکیک واحدهای سنگی و بارز سازی مناطق دگرسانی در منطقه مورد مطالعه از تکنولوژی سنجش از دور استفاده شد. با کمک این تکنیک، ما توانستیم پیش از برداشت های صحرایی واحدهای سنگی مختلف، مناطق دگرسانی و شدت شکستگی در منطقه را بر اساس نقشه تهیه شده شناسایی کنیم. در این راستا از روش ترکیبات رنگی و تبدیل شدت، ته رنگ و اشباع رنگ(ihs ) به ترکیبات رنگی قرمز، سبز و آبی (rgb ) و برعکس بهره گرفتیم. برای بارز سازی مناطق دگرسانی از نسبت گیری طیفی و برای آشکار سازی خطواره ها در منطقه از فیلترهای جهت دار بر روی باند 8، etm+ استفاده گردید.