تحلیل رابطه بارش و رواناب در حوضه آبریز خرم آباد

چکیده فرآیند بارش - رواناب یک حوضه آبریز عمدتاً تحت تأثیر شرایط هیدرولوژیکی، ژئومورفولوژی و اقلیم منطقه می باشد. میزان توزیع و نوع بارش، پوشش گیاهی، خصوصیات فرآیند تجمع و ذوب برف، لایه خاک و تشکیلات زمین شناسی از عمده عواملی می باشند که میزان رواناب و مولفه های بیلان آب حوضه را تحت تأثیر قرار می دهند. یکی از عمومی ترین روش ها برای شناخت فرآیند بارش رواناب شبیه سازی آن با استفاده از مدل های هیدرولوژیکی و تجزیه و تحلیل نتایج حاصله می باشد. در این مطالعه ابتدا به تجزیه و تحلیل آمار های روزانه بارش و دبی روزانه پرداخته شد و مشخص شد که حداکثر های ماهانه بارش و بیشترین بارش ماهانه حوضه در فروردین ماه رخ می دهد و بیشترین میانگین دبی ماهانه نیز به فروردین ماه اختصاص دارد و سپس با استفاده از مدل hec – hms فرآیند بارش – رواناب حوضه آبریز خرم آباد شبیه سازی شد و مورد واسنجی قرار گرفت. نتایج نشان داد که سازگاری خوبی بین هیدروگراف های مشاهده شده و شبیه سازی شده در خروجی حوضه وجود دارد. مقادیر شاخص کارایی مدل در مرحله اعتبارسنجی با ضریب ناش – ساتکلیف و ضریب واریانس شبیه سازی شده به ترتیب برابر با 68/0- و 09/0 بوده است، که نشان دهنده کارایی بالای مدل در برآورد دبی پیک در حوضه آبریز مورد مطالعه بوده است. سپس با استفاده از پارامتر های بهینه شده که از واسنجی مدل به دست آمد، هایتوگراف بارش طرح در دوره بازگشت های مختلف به صورت پروژه های جداگانه وارد مدل شد و هیدروگراف سیل در دوره بازگشت های مختلف بدست آمد، اجرای مدل در دوره بازگشت های 2، 5، 10، 20، 50، 100 ساله به ترتیب منجر به وقوع دبی های اوج سیلاب با میزان 2/762، 2/1020، 9/1441، 2/1662، 7/1955و 2248 متر مکعب بر ثانیه شده است و سپس به تعیین مشارکت هر زیرحوضه در دبی اوج و حجم سیلاب به منظور اولویت بندی در کنترل سیلاب با استفاده از مدل پرداخته شد، که اولویت مشارکت در خروجی حوضه، در مورد دبی اوج و حجم سیلاب به زیرحوضه شماره 5 اختصاص داشت که این به دلیل مساحت زیاد این زیرحوضه می باشد. برای دست یابی به ویژگی های سیلاب بدون تأثیر مساحت بیشترین دبی پیک مربوط به زیرحوضه شماره 4 و در مورد حجم سیلاب اولویت به زیرحوضه 2 اختصاص دارد. واژه های کلیدی: رواناب، مدلhec-hms ، حوضه آبریز خرم آباد، بارش، سیلاب.