طراحی واحد همسایگی با رویکردی روانشناختی به فضای سکونت

نیاز به تعلق و پیوندجویی از اساسی ترین نیازهای انسان است، که ابعاد و نمودهای متفاوتی دارد، بعد مکانی این نیاز فراگیر، مورد توجه روانشناسان محیطی قرار گرفته است و پیوند بین انسان و مکان یا «دلبستگی به مکان» مبنایی برای ارضای بسیاری از نیازهای انسان به واسطه مکان و معنا بخشی به زندگی برشمرده شده است. به ویژه دلبستگی به مکانهای با اهمیت برای انسان، که شاخص ترین آنها فضاهای سکونت است، لازمه پایداری و پویایی حیات انسانی به حساب می آید. در این راستا پروژه حاضر قصد دارد با به کارگیری مطالعات انجام شده در زمینه دلبستگی انسان به مکان، به طراحی مجموعه ای مسکونی در شهر یزد با هدف ارتقای پیوند انسان و مکان بپردازد. دلبستگی به مکان، پیوندی عمیق و موثر بین انسان و مکان است که برخاسته از تعامل مثبت بین آن دو می باشد. از نظر روانشناسان محیط، انسان در سه سطح تعامل خود را با مکان شکل می دهد، اولین سطح تعامل با مکان شناخت مکان است، که بنیان برقرای ارتباط متقابل با مکان است. تعامل انسان و مکان در سطح دوم به پیوند عاطفی با مکان منجر می شود، که برانگیزاننده معانی عاطفی و احساسی مکان برای انسان است، و در نهایت تعامل رفتاری انسان در ارتباط با مکان، پیوند او را با مکان تحکیم می نماید. شکل گیری دلبستگی به مکان منجر به احساس تعلق، پایداری و امنیت شده و برآوردن نیازها و نیل به اهداف به واسطه مکان را ممکن می سازد و می تواند به رفتارهای پاسخگو و متعهدانه انسان در قبال مکان بیانجامد. مولفه های دخیل در شکل گیری فرآیند دلبستگی به مکان شامل انسان، مکان و تعاملی است که بین این دو صورت می پذیرد. بر این اساس ویژگیهای انسان (اعم از ویژگیهای فردی مانند تجارب، ارزشها و علایق و یا ویژگیهای مشترک جمعی مانند فرهنگ، سنت، و مذهب) و همچنین مشخصه های مکان (شامل مولفه های کالبدی، فعالیتی و یا معنایی مکان) که بر شکل گیری ارتباط متقابل انسان و مکان تأثیرگذاراند، می توانند موجب ارتقاء دلبستگی انسان به مکان شوند. پروژه حاضر با طبقه بندی انبوه عوامل موثر، به دنبال چگونگی تأثیر فضای معماری بر این فرآیند و نیز خصوصیات مکانی است که قابلیت شکل دهی و تقویت پیوند انسان و مکان را ایجاد می نماید، هدف ارائه راهکارهایی است که فرآیند طراحی را در راستای خلق فضایی تعلق پذیر یاری نماید.