بررسی تیمار های شکست خواب و پرایمینگ بذر بر جوانه زنی و استقرار گیاه دارویی گلپر) desf heracleum persicum).

جوانه زنی و استقرار گیاه دارویی گلپر ایرانی (heracleum persicum desf) به علت قوه نامیه کمی که بذور این گیاه دارد عموماً با مشکل مواجه است و علت عمده آن وجود خواب در بذرهای آن می‏باشد. روش های مختلف شکست خواب و همچنین پرایمینگ از راهکارهای کارآمد در برطرف نمودن مسائل مربوط به جوانه زنی و استقرار در گیاهان است. پژوهش حاضر به منظور بررسی اثرات روش های شکست خواب و همچنین پرایمینگ بر جوانه زنی و استقرار گیاه دارویی گلپر ایرانی در سال 1389 در دو آزمایش مجزا به اجرا درآمد. آزمایش اول شامل بررسی اثر تیمارهای تلفیقی هورمون بهمراه سرمادهی بر شکست خواب بذر و افزایش جوانه زنی بصورت فاکتوریل بر پایه طرح کاملا تصادفی به اجرا درآمد که سطوح هورمون‏ها (25/0 و 35/0 میلی گرم بر لیتر از هورمون بنزیل آمینو پورین و 100، 200، 300، 500، 1000و 1500 میلی‏گرم بر لیتر از هورمون جیبرلیک اسید) و مدت زمان سرمادهی (2، 4، 6، 8 هفته سرمادهی) و زمان اعمال تیمار هورمونی (قبل و بعد از سرمادهی) فاکتورهای آن را تشکیل می‏دادند. آزمایش دوم شامل بررسی تأثیر تیمارهای پرایمینگ بر جوانه زنی و سبز شدن گیاه گلپر در دو مرحله انجام پذیرفت. در مرحله اول سه روش اسمو، هیدرو و هورمون پرایمینگ مورد ارزیابی قرار گرفتند. تمامی آزمایشات مرحله اول بصورت فاکتوریل بر پایه طرح بلوک‏های کامل تصادفی اجرا شدند. آزمایش اسموپرایمینگ با سطوح پتانسیل اسمزی محلول(5/0-، 1- و 5/1- مگاپاسکال) و مواد پرایمینگ(پلی اتیلن گلایکول، دی هیدروژن فسفات پتاسیم و نیترات پتاسیم)، آزمایش هورمون پرایمینگ بصورت دو فاکتوره شامل غلظت هورمون( 20، 40و 80 میلی گرم درلیتر در هورمون پرایمینگ با جیبرلیک اسید و 100، 150 و 200 میلی گرم در لیتر در هورمون پرایمینگ با کینتین) و بلاخره هیدروپرایمینگ همگی در سه مدت زمان تیمار(12، 24 و 48 ساعت) انجام شد. مرحله دوم آزمایش دوم شامل ارزیابی تأثیر تیمارهای برتر آزمایش اول بر سبز شدن گیاه گلپر در شرایط گلخانه ای بود که بصورت بلوک کامل تصادفی به اجرا درآمد. نتایج آزمایش اول نشان داد سرمادهی بیشترین اثر را در شکست خواب بذر گلپر داشته است. اعمال تیمارهای هورمونی صرف نظر از نوع و غلظت آنها موجب افزایش درصد و سرعت جوانه‏زنی شد. همچنین اعمال تیمارهای هورمونی قبل از سرمادهی بطور موثری موجب افزایش درصد و سرعت جوانه‏زنی شد. بطور کلی تیمار با جیبرلیک اسید 300 میلی گرم در لیتر قبل از سرمادهی، پس از شش هفته سرمادهی بیشترین درصد و سرعت جوانه‏زنی را دارا بود. در آزمایش دوم در تمامی تیمارها افزایش مدت زمان تیمار موجب افت شاخص‏های جوانه‏زنی شد. تیمار پلی اتیلن گلایکول با پتانسیل اسمزی 5/1- مگاپاسکال و مدت زمان تیمار 12 ساعت بیشترین درصد و سرعت جوانه‏زنی و وزن خشک ریشه چه را ایجاد کرد. همچنین گلپر در تیمار نیترات پتاسیم با پتانسیل اسمزی 5/0- مگاپاسکال و مدت زمان 12 ساعت بیشترین بنیه گیاهچه و طول ریشه‏چه و ساقه‏چه را داشت. تیمار هیدروپرایمینگ بمدت 12 ساعت کمترین میانگین مدت زمان جوانه زنی و تیمار جیبرلیک اسید 40 میلی گرم در لیتر بمدت24ساعت بیشترین وزن خشک ساقه‏چه را در پی داشت. در آزمایش گلدانی نیز تیمار دی هیدروژن فسفات پتاسیم با پتانسیل اسمزی 5/1- مگاپاسکال به‏مدت12ساعت بهترین نتایج را در صفات درصد و سرعت جوانه زنی، تعداد روز تا سبز شدن اولین گیاهچه، بنیه گیاهچه در هفته چهارم پس از کشت، وزن خشک ریشه در هفته‏های چهارم و ششم پس از کشت و تعداد ریشه جانبی در هفته ششم را به خود اختصاص داد. در مقابل تیمار پلی‏اتیلن گلایکول با پتانسیل اسمزی 5/1- مگاپاسکال و مدت زمان تیمار 48 ساعت بهترین نتایج را در صفات طول و وزن خشک ریشه در هفته چهارم پس از کشت و وزن خشک ساقه در هفته های چهارم، ششم و هشتم پس از کشت بدنبال داشت. به طور کلی می‏توان نتیجه گرفت که تیمارجیبرلیک اسید 300 میلیگرم در لیتر قبل از سرمادهی بهترین تأثیر را بر شکست خواب داشته و تیمارهای پرایمینگ با دی هیدروژن فسفات پتاسیم 5/1- مگاپاسکال در 12 ساعت و پلی اتیلن گلایکول 5/1- مگاپاسکال در 48 ساعت بهترین تاثیر را بر صفات سبز شدن و استقرار گیاه دارویی گلپر ایرانی دارند.