بررسی استقرار صنایع تبدیلی کشاورزی و نقش آن در توسعه روستائی (مطالعه موردی شهرستان اسکو)

متون توسعه نشان می دهد که راههای متعددی برای دستیابی به توسعه وجود دارد .اما تردیدی نیست که بعضی از این راهها ممکن است با توجه به ساختار هر منطقه عملکردی مناسب یا نامناسب داشته باشد(رکن الدین افتخاری وطاهر خانی،1381،ص1). در این میان بسیاری معتقدندکه"توسعه روستایی ،کلید نیل به اهداف توسعه هزاره سوم سازمان ملل محسوب می شود"چرا که شیوع فقر در مناطق روستایی بسیار بیشتر از مناطق شهری بوده و عوامل مختلفی ،ساکنان روستاها را مستعد گرفتار شدن در دام فقر نموده است (ناصری و همکاران،1388،ص42). دستیابی به توسعه از طریق راهبرد صنعتی شدن روش متعارف بسیاری از کشورهای توسعه یافته است(رکن الدین افتخاری,طاهر خانی،1381،ص2).متولیان توسعه روستایی در برنامه های خود سیاست های جدیدی را با هدف گسترش صنعت در روستا و استفاده از فن آوری مناسب به صورت متمرکز بکار گرفته اند و این امر از اواسط دهه 1960 با تاکید بر صنایع کوچک روستایی شروع شد(مطیعی لنگرودی و نجفی کانی،1385،ص148). صنایع روستایی یکی از مهمترین مسائل و سیاستگزاری های توسعه روستایی است و یک شرط ضروری و اساسی برای توسعه ملی محسوب می آید(عسگری و همکاران،1385،ص35).توسعه کشاورزی به عنوان کانون و محور اصلی توسعه کشور از نقش و جایگاه خاصی برخوردار است و صنایع وابسته به کشاورزی را می توان به عنوان شرط لازم و محرک توسعه این بخش محسوب داشت(نوری زمان آبادی و نیلی پورطباطبایی،1386،ص161). یکی از سیاست های اساسی دولت ایران در توسعه روستایی تنوع بخشیدن به اقتصاد روستا ،جلوگیری از مهاجرت بی رویه از مناطق روستایی به مناطق شهری ،کاهش نابرابری های فضایی بین مناطق شهری و روستایی است .با عنایت به این مهم ،در دو دهه اخیر استقرار صنایع در روستا در قالب شهرکها و نواحی صنعتی در دستور کار مسولان و برنامه ریزان قرار گرفته است(مطیعی لنگرودی ونجفی کانی،1385،ص148). بعلاوه تبیین جایگاه صنایع تبدیلی و تکمیلی در بخش کشاورزی در کشور ما بدلیل مقتضیات جهانی ،حضور در بازارهای جهانی،حضور در بازارهای منطقه ای و بین المللی و پیوستن به سازمان تجارت جهانی (wto) روز به روز ضروری تر می شود(نوری زمان آبادی و نیلی پورطباطبایی،1386،ص161). شهرستان اسکو(شکل 1) با جمعیتی بالغ بر 85498 هزار نفر و تولید محصولات متنوع زراعی ،باغی ،دامی دارای مزیت های نسبی در استان آذربایجان شرقی است . در بخش زراعت در تولید زیره با تولید 198 تن وکلزا با تولید 196 تن ودر بخش باغی با تولید 750 تن گردو تولید گل محمدی با تولید 406 تن در سال 1388مقام نخست در استان آذربایجان شرقی دارا می باشد البته رقم های مورد اشاره مربوط به سال 1388 (مرکز آمار و سیمای کشاورزی جهاد کشاورزی استان آذربایجان شرقی) می باشد. از طرفی تا سال 1388 دارندگان پروانه تاسیس صنایع تبدیلی و تکمیلی شهرستان اسکو 18 مورد می باشد (سیمای کشاورزی استان آذربایجان شرقی،1388 ،ص95) .در حال حاضر 20 کارگاه و کارخانه فعال در زمینه صنایع تبدیلی و فرآوری کشاورزی در سطح شهرستان اسکو فعالیت می کنند(سیمای کشاورزی شهرستان اسکو،1388،ص45). با توجه به اینکه اقتصاد روستایی منطقه مورد مطالعه متکی بر فعالیت های کشاورزی و صنایع روستایی استوار است استقرار و توسعه صنایع بویژه صنایع تبدیلی کشاورزی برای استفاده متناسب از تولیدات موجود می تواند علاوه بر کمک به اقتصاد منطقه از طریق ایجاد ارزش افزوده محصولات و کاهش مهاجرت ،باعث جذب نیروی انسانی از شهرستانهای مجاور باشد با توجه به اینکه شهرستان اسکو نزدیکترین شهرستان به مرکز استان می باشد در این پایان نامه سعی شده است تا ضمن بررسی ابعاد کلی ، به دیدگاهها واثرات استقرار صنایع تبدیل کشاورزی در توسعه روستایی شهرستان اسکو ، در ایجاد اشتغال ،توزیع درآمد ،کاهش فضای نابرابری های اجتماعی و اقتصادی و رفاه مناطق روستایی پرداخته شود.