بررسی و تبیین الگوی خانه ایرانی" برپایه الگوی خانه های چهار صفه"

چکیده معماری به عنوان منظومه ای به هم پیوسته، همواره با بازآفرینی الگوهای کیفی و کمی در مناسبات مکانی و زمانی مختلف، صورت های متفاوتی را به خود می گیرد. یافتن سرمنشاء این الگوها می تواند در به کارگیری و خلق صور گوناگون آن ها نقش بسزایی ایفا نماید. بنابراین به شناخت زیر نقش هایی مفهومی نیازمندیم که با رجوع به آن ها بتوان محتوا و معانی نهفته درالگوهای کمی را استخراج نموده، جانمایه هر یک را با صورتی نو در معماری امروز به کار بست. این الگوهای مفهومی در حقیقت همان قواعد ثابت و کهن الگوهایی هستند که در نظام آفرینش عالم حضوری حقیقی داشته و هردم در نقشی بدیع ظهور می یابند. پژوهش حاضر در پی رجوع به نقوشی ازلی است که معماری ایرانی-اسلامی از آن برخاسته است. در این راستا با تکیه بر نظام هستی و اصول معماری سنتی به بررسی سه کهن الگوی، رمز جهات چهارگانه، حیات مرکز و راستای آسمان پرداخته و کهن الگویی با عنوان چهارگانه ی وحدت بخش را معرفی نموده، آن را رمز وحدت سه الگوی پیشین قلمداد می نمائیم. باتکیه بر این چهار الگوی مفهومی به دنبال ریشه یابی الگوهای موثر در بازآفرینی مکان سکونت انسان یعنی معماری خانه رفته و در این راستا الگوی زنده دیگری را در کنار الگوی خانه های حیاط مرکزی معماری ایران با عنوان خانه های چهارصفه قابل تأمل دانسته و آن را یکی از مصادیق بارز و کامل تجلی کهن الگوی چهارگانه در خانه معرفی می نمائیم. آن چه پیش روست با رویکردی معناگرایانه به الگوهای معماری در پی قرائت کهن الگوهایی است که سرمایه و دست مایه ی طراحی خانه های امروزین قرار گرفته و مقدمه ای باشد برای رهایی این معماری از آشفتگی کنونی.