مطالعه خصوصیات گیاه شناسی و کیفیت میوه چند ژنوتیپ منتخب گلابی وحشی (pyrus sp)(خوج) در فومنات

استان گیلان یکی از رویشگاه های طبیعی انواع گلابی های وحشی (pyrus sp.) است که در زبان محلی بنام خوج مشهور هستند. علیرغم تنوع بسیار گسترده، اطلاعات مدونی در مورد این گلابی ها در دست نیست. مطالعه حاضر درسال های 88 و 89، به منظور بررسی جنبه های مختلف رشد و نموی و کمی و کیفی ده ژنوتیپ مختلف خوج در منطقه فومنات استان گیلان انجام شد. ژنوتیپ های مورد بررسی با نام های محلی شامل ‘لتنز’، ‘خال شکن’، ‘آمرود’، ‘ارباخوج’، ‘گلابی خوج’، ‘آب خوج’، ‘رشته-خوج’، ‘خوج بابائی’، ‘سنگ سر’ و ‘زیزالینگ’ بودند. خصوصیات رویشی و زایشی این ژنوتیپ ها شامل صفات درخت، شاخه، برگ، گل و میوه براساس دستورالعمل ملی آزمون یکنواختی، تمایز و پایداری در گلابی (dus) مطابق با دستورالعمل اتحادیه بین الملی حمایت از ارقام گیاهی (upov)، انجام شد. خصوصیات کمی و کیفی ارزیابی شده مهم شامل طول و قطر میوه، نسبت طول به قطر میوه (l/d)، درصد مواد جامد محلول آب میوه (tss)، ph آب میوه، مقدرا اسید آلی قابل تیتراسیون (ta)، مقدار فنل کل میوه، ترکیبات فنلی شامل (کلروژنیک اسید و کاتچین) و ظرفیت آنتی اکسیدانی ارزیابی شدند. نتایج نشان داد که فرم درختان مورد بررسی از افراشته در’ لتنز’ با بزرگ ترین و کشیده ترین میوه تا گسترده در ‘ارباخوج’ با کوچک ترین میوه متغیر بود. از نظر تعداد اندام های گل در میان ژنوتیپ ها، تعداد گلبرگ در’ لتنز’ 10 عدد و در بقیه ژنوتیپ ها 5 عدد بود. شکل میوه در ژنوتیپ ‘لتنز’ به حالت کشیده یا گلابی شکل و در ژنوتیپ ‘سنگ سر’ به حالت کروی یا سیبی شکل بود. ژنوتیپ ‘لتنز’ با بیشترین مواد جامد محلول و بالاترین نسبت مواد جامد محلول به اسید کل، دارای برترین شاخص طعم بود. بیشترین مقدار فنل کل گوشت میوه در ژنوتیپ ‘ارباخوج’ و کمترین مقدار فنل کل گوشت میوه در ‘خوج بابایی’ مشاهده شد. با توجه به تفاوت های فوق الذکر در مورد خصوصیات رویشی و زایشی، صفات کلیدی دستورالعمل dus قادر به تمایز ژنوتیپ هاست. ژنوتیپ ‘آب خوج’ با میوه خیلی آبدار دارای بیشترین مقدار مواد فنلی در پوست میوه بود.