بررسی رابطه بین سرمایه اجتماعی و مدیریت دانش در کتابخانه های دانشگاهی شهر مشهد

چالشی که اکنون سازمانها با آن مواجه اند، تلاش در جهت به بدست آوردن دانشی است که برتری رقابتی، قدرت خلاقیت و نوآوری و یادگیری سازمانی را در آنها تقویت کرده و بر غنای دانش سازمانی بیافزاید. از آنجا که کتابخانه ها نیز مانند سایر سازمانها بدون دانش نمی توانند خود را سامان دهند و به عنوان نظامی زنده و پویا به حیات خود ادامه دهند، در نتیجه نیازمند پیاده سازی برنامه های مدیریت دانش هستند. از سوی دیگر، سرمایه اجتماعی از طریق تسهیل ترکیب و مبادله منابع دانشی سازمان و همچنین با فراهم آوری شرایط لازم از جمله ایجاد اعتماد و تعامل بین اعضای سازمان، باعث توسعه مدیریت دانش در سازمان می شود. از این رو، بررسی رابطه بین سرمایه اجتماعی و میزان اجرای مدیریت دانش مورد توجه این پژوهش قرار گرفت. جامعه آماری این پژوهش را کتابخانه های دانشگاه فردوسی و علوم پزشکی تشکیل می دهد. این پژوهش از نوع کاربردی بوده و با روش پیمایشی انجام شد. ابزار گردآوری اطلاعات دو پرسشنامه و یک سیاهه وارسی بود. پرسشنامه اول برای سنجش میزان سرمایه اجتماعی مورد استفاده قرار گرفت. این ابزار بر اساس پرسشنامه ناهاپیت و گوشال((nahapiet and goshal,1998 طراحی شده است که سرمایه اجتماعی را به سه بعد شناختی، رابطه ای و ساختاری تقسیم می کند. پرسشنامه دوم و سیاهه وارسی، توسط پژوهشگر طراحی و جهت بررسی میزان اجرای مدیریت دانش در کتابخانه ها مورد استفاده قرار گرفت. یافته های پژوهش حاکی از آن است وضعیت سرمایه اجتماعی در کتابخانه های دانشگاه فردوسی و علوم پزشکی در سطح متوسط قرار دارد و از میان همه مولفه های آن مولفه هنجارهای مشترک کمترین میانگین و مولفه هویت بیشترین میانگین را دارد. مقایسه وضعیت سرمایه اجتماعی کتابداران بر اساس متغیرهای فردی نیز نشان می دهد، میانگین سرمایه اجتماعی کتابداران مرد و همچنین کتابداران متاهل به ترتیب بیشتر از سرمایه اجتماعی کتابداران زن و کتابداران مجرد می باشد. بررسی رابطه بین متغیرهای فردی "سن" و "مدرک تحصیلی" با میزان سرمایه اجتماعی نیز نشان می دهد که بین این دو متغیر با میزان سرمایه اجتماعی رابطه معنادار وجود ندارد. همچنین آزمون فرضیه های پژوهش نشان داد بین میزان سرمایه اجتماعی و سه بعد شناختی، رابطه ای و ساختاری آن با میزان اجرای مدیریت دانش همبستگی مثبت وجود دارد و در میان ابعاد سرمایه اجتماعی بعد رابطه ای بیشترین ارتباط را با میزان اجرای مدیریت دانش دارد. همچنین یافته ها حاکی از آن است در همه ابعاد سرمایه اجتماعی و مدیریت دانش کتابخانه های دانشگاه علوم پزشکی نمره میانگین بالاتری را کسب کردند. در این راستا، آزمون فرضیه تفاوت نشان داد تنها بین ابعاد اشتراک دانش و کاربرد دانش در کتابخانه های دانشگاه فردوسی و علوم پزشکی مشهد تفاوت معنادار وجود دارد و در سایر ابعاد مدیریت دانش و سرمایه اجتماعی اگرچه تفاوت وجود دارد ولیکن این تفاوت از لحاظ آماری معنادار نمی باشد.