پایش کیفیت آب رودخانه تجن مازندران با استفاده از بی مهرگان بزرگ کفزی و پارامترهای فیزیکوشیمیایی آب

یکی از بهترین روش های عملی و به صرفه اقتصادی جهت تعیین سلامت اکولوژیکی آب ها و تعیین اثرات دخالت انسانی در کاهش کیفیت آب ها، ارزیابی و پایش بیولوژیکی آنها با استفاده از بی مهرگان بزرگ کفزی است که از بهترین شاخص ها برای این منظور می باشند. نمونه برداری از درشت بی مهره گان کف زی با استفاده از دستگاه سوربر ( با مساحت 1/0 متر مربع با چشمه تور 360 میکرون) در فواصل 45 روز از مرداد 1389تا ردیبهشت 1390 در 5 ایستگاه مطالعاتی با 3 تکرار و در مسیر 50 کیلومتری رودخانه تجن (روستای محمد آباد دودانگه تا شهر ساری) انجام شد. نمونه های جمع آوری شده توسط فرمالین 4% تثبیت و به آزمایشگاه منتقل شده و تعداد 8163 نمونه از موجودات کفزی جداسازی، شناسایی و شمارش گردیدند. که شامل 26 جنس از 28 خانواده و 12 راسته بودند. لارو حشرات آبزی دارای بیشترین تنوع و فراوانی بودند. از مهمترین این کفزیان بترتیب فراوانیdiptera, ephemeroptera, trichoptera, plecoptera, oligochaeta, مشاهده شدند. نتایج پارامترهای کیفی آب نشان داد غیر از دما و ph، در سایر فاکتورها آبی ایستگاه های بالا دست با پایین دست اختلاف معنی داری مشاهده شدند (05/0 ? p). نتایج حاصل از گروه های تغذیه ای نشان داد که درشت بی مهره گان کفزی در منطقه مورد مطالعه 6 گروه تغذیه ایcg, cf ,prd ,cg/scr ,prd/cg ,scr را تشکیل دادند. در این بررسی گروه های تغذیه ایcg ,cf ,cg/scr از بیشترین فراوانی نسبی برخوردار بودند. در ایستگاه های با آلودگی کم، گروه cf و با آلودگی زیاد گروه cg دارای بیشترین فراوانی نسبی بودند. در بررسی حاضر سنجه های ساختار جمعیتی شامل فراوانی کل، غنایept، درصد ept، نسبت ept به chir محاسبه شدند. مقادیر تنوع گونه ای، غنای گونه ای و یکنواختی با استفاده از شاخص های شانن – وینر، مارگالف و جاکارد محاسبه شد. در ضمن شاخص زیستی hfbi برای ایستگاه های 1 (29/4) کمترین و برای ایستگاه 5 (57/5) بیشترین و شاخص زیستی bmwp/aspt برای ایستگاه 1 (51/4) بیشترین و برای ایستگاه 5 (25/3) کمترین مقدار در بین ایستگاه های مطالعاتی محاسبه شدند. نتایج حاصل ارزیابی کیف آب با استفاده از شاخص های زیستی در ایستگاه های 1و 4 خوب و ایستگاه های 2و 3و 5 متوسط جداسازی شدند.