کانون های یخساز رودخانه ی کرج در کواترنر

بررسی تحولات اقلیمی کواترنر و مواریث فرمیک آن یکی از جالب-ترین مباحث ژئومورفولوژی ایران می باشد. این فرم ها به عنوان بستر و زیرساخت فعالیت هایی همچون کشاورزی، صنعت، شهرسازی، تأمین و انتقال منابع آب و ... محسوب می گردند. در پلیئوستوسن که مرز پایینی آن با حاکمیت یخچال ها معین می گردد، اقلیم کره ی زمین چندین بار دستخوش تحولات گسترده ای گردیده و در نتیجه ی آن سطوح ظاهری زمین نیز دچار دگرسانی های عمده ای شده است. از مهم ترین مظاهر این تغییرات می توان به چشم اندازهای حاصل از حاکمیت دوران سرد به صورت اشکال تراکمی و فرسایشی یخچالی اشاره داشت. ریزش نزولات جوی در ارتفاعات به شکل جامد، زمینه ی انباشتگی، کاوش و در نهایت تشکیل سیرک هایی که کانون-های اصلی تغذیه ی یخچال های کوهستانی بوده اند را فراهم می-آورده است. حوضه ی رودخانه ی کرج در دامنه های جنوبی رشته کوه البرز مانند سایر حوضه های شمال ایران متأثر از تغییرات اقلیمی کواترنر و گسترش یخچال های کوهستانی بوده است. هدف اصلی پژوهش حاضر مطالعه در زمینه ی نحوه ی تغییرات حرارتی و رطوبتی در حوضه-ی کرج و تأثیر این تغییرات در کانون های یخساز حوضه بوده است. تحلیل رقومی نقشه های همدما و همبارش به دست آمده در طی فرایند تحقیق نشان می دهد که در دوره ی سرد، حوضه ی رودخانه ی کرج شرایط اقلیمی به مراتب سردتر و مرطوب تر از عهد فعلی را تحمل کرده است. در عصر یخ میانگین دمای سالانه، 6/6 درجه ی سیلسیوس کمتر از زمان حال بوده و بارش 5/1 برابر افزایش داشته است. بنابراین حداقل سطوح بالاتر از ارتفاع 2700 متری آن می-توانسته اند متحمل انباشتگی های گسترده ی یخ و برف در طی زمان-های متمادی باشد. شناسایی 389 سیرک کوچک و بزرگ، معابر یخچالی، سطح بریده شده ی مخروط افکنه، به همراه مستنداتی که از مشاهدات میدانی به دست آمده، از مهم ترین مظاهر چنین نوساناتی در اقلیم دیرینه ی کرج محسوب می گردند. همچنین نتایج حاصل از بررسی ارتباط کانون های یخساز حوضه و هردینگ سیستم ها نشان می-دهد که بین کانون های مدنی و گسترش فعالیت های یخچالی ارتباط وجود داشته است. به نحوی که جابه جایی کانون های مدنی و هردینگ-سیستم ها در طی دوره های اقلیمی سرد و گرم و تغییر فعالیت معیشتی آن ها را می توان متأثر از جابه جایی خطوط تعادل طبیعی و سیستم های شکل زای اقلیمی دانست.