تعیین تجمع زیستی فلزات سنگین در بافت های دو گونه ماهی (sillago sihama و platycephalus indicus) در جنوب ایران

به دلیل افزایش استقرار صنایع مختلف در سواحل و رشد و توسعه شهرهای ساحلی، اکوسیستم های آبی و آبزیان موجود در آن از فاضلاب ها و آلاینده های تخلیه شده به آب ها به ویژه فلزات سنگین تاثیر می پذیرند. فلزات سنگین پس از ورود به اکوسیستم های آبی در بافت ها و اندام های آبزیان و از جمله ماهیان تجمع یافته و نهایتا وارد زنجیره غذایی می شوند. از آنجایی که ماهی ها بخش عمده ای از رژیم غذایی انسان را تشکیل می دهند، این فلزات سنگین می توانند از طریق تغذیه از ماهیان آلوده وارد بدن انسان گردند. تحقیق حاضر در پاییز 1388، به منظور تعیین غلظت فلزات سنگین (cd, ni, pb, cr) در بافت های عضله، کبد و آبشش ماهیان شورت (sillago sihama) و زمین کن (platycephalus indicus) در منطقه حفاظت شده حرا واقع در استان هرمزگان، انجام گرفت. این مطالعه نشان داد که کبد بالاترین غلظت فلزات کادمیوم، کروم، سرب و نیکل را، به ترتیب با میانگین 91/0، 26/1، 99/0 و 12/3 میکروگرم بر گرم در شورت و 91/0، 49/1، 43/1 و 03/3 میکروگرم بر گرم در زمین کن، نسبت به بافت های آبشش ها و عضله دارا بود. بعد از کبد آبشش با میانگین غلظت 92/0، 79/0، 49/0 و 94/2 در گونه زمین کن و 83/0، 99/0، 65/0 و 99/2 میکروگرم بر گرم در شورت به ترتیب بالاترین غلظت را برای فلزات سرب، کروم، کادمیوم و نیکل دارا بود. میانگین غلظت فلزات فوق الذکر در عضله گونه زمین کن به ترتیب 63/0، 36/0، 28/0 و 64/2 و در عضله شورت 71/0، 62/0، 45/0 و 87/2 میکروگرم بر گرم وزن تر بود. با توجه به محاسبات، کبد بالاترین baf و عضله کمترین مقدار تجمع زیستی را دارا بود. نتایج آزمون همبستگی پیرسون در بافت های مورد مطالعه با عوامل طول کل، وزن و سن نشان داد که ارتباط منفی معناداری بین غلظت فلزات سرب، کادمیوم، کروم و نیکل در تمامی بافت ها با فاکتورهای زیستی مذکور وجود داشت. همچنین نتایج حاصل از بررسی های آماری، حاکی از بالاتر بودن میزان سرب در بافت عضله ماهیان شورت و زمین کن نسبت به استانداردهای china، fao، who و eu بود. مقادیر کادمیوم نیز در هر دو گونه بالاتر از استانداردهای chinaو eu بود. نتایج نشان داد که میزان کروم در دو گونه مورد مطالعه بالاتر از استانداردهای who و fepa بود. در مورد نیکل نیز مقادیر به دست آمده در این مطالعه مبین بالاتر بودن آن نسبت به استانداردهای who و fepa، در هر دو گونه بود.