ارزیابی زمین آماری تناسب کیفی اراضی برای کشت آبی محصولات عمده ی دشت شهرکرد

خلوص واحد های نقشه و کیفیت آن ها برای استفاده های مختلفی هم چون ارزیابی تناسب اراضی، تحت تأثیر تغییر پذیری خاک ها می باشد. در نقشه برداری های معمول (سنتی) خاک، مختصر کردن این تغییرپذیری به یک مقدار شاخص (خاک رخ شاهد) برای هر واحد نقشه، ممکن است که دقت نقشه ی تناسب اراضی را کاهش دهد. از این رو، تکنیک هایی مانند سامانه ی اطلاعات جغرافیایی و زمین آمار برای درک بهتر الگوی تغییرات ویژگی های خاک در راستای مدیریت پایدار اراضی مورد توجه ی پژوهش گران قرار گرفته اند. پژوهش حاضر می کوشد تا دقت طبقه بندی تناسب کیفی اراضی حاصل از ویژگی های تخمینی خاک را در مقابل طبقه بندی حاصل از نقشه های معمول برای کشت آبی چهار محصول گندم، سیب زمینی، یونجه و چغندر قند در دشت شهرکرد آزمون نماید. برای این منظور، تعداد 104 نقطه ی نمونه برداری بر اساس یک الگوی شبکه ای منظم با فواصل 375 متر طراحی گردید. سپس در هر نقطه، از سه عمق صفر تا 30، 30 تا 60 و 60 تا 100 سانتی متری نمونه برداری صورت گرفت. پس از انجام آزمایش های فیزیکی و شیمیایی لازم بر روی نمونه ها و انجام دو مرحله ی واریوگرافی و تخمین بر روی هر کدام از خصوصیات خاک، نقشه ی کریجینگ معمولی آن ها ترسیم گردید. با اعمال ضرایب وزنی عمق بر روی سه نقشه ی کریجینگ مربوط به هر نقطه ی مشاهداتی، نقشه ی کریجینگ وزنی آن نقطه در محیط نرم افزاری ایلویس تهیه شد. پس از نگارش یک فرمان نما در نرم افزار مزبور و پیوند نقشه های کریجینگ وزنی با جدول نیازهای اکولوژیکی محصولات مورد بررسی، نقشه ی کریجینگ تناسب کیفی اراضی هر کدام از محصولات به دست آمد. از طرفی، با مد نظر قرار دادن واحدهای نقشه ی خاک منطقه و توجه به موقعیت خاک رخ های شاهد آن ها، نقشه ی سنتی تناسب کیفی اراضی نیز تهیه شد. در نهایت، نقشه های سنتی و زمین آماری ترسیم شده، از طریق روش آماری ماتریس خطا با یکدیگر مقایسه شدند. نتایج نشان داد که تمامی خصوصیت های خاکی مورد مطالعه، دارای درجه ی هم بستگی مکانی متوسط بودند. هم چنین، مقدار شاخص rmse% برای تمامی متغیر ها در لایه های سه گانه، به جز قابلیت هدایت الکتریکی لایه ی اول، کوچک تر از 40 درصد بود که حاکی از صحت بالای تخمین های انجام گرفته می باشد. بررسی نقشه های کریجینگ تناسب کیفی اراضی نشان داد که در میان ویژگی های مختلف خاک، خصوصیت های فیزیکی، به ویژه درصد ذرات درشت، بیشترین محدودیت را برای کاربری های مورد مطالعه ایجاد می نمایند. به علاوه، مقایسه ی نقشه های تناسب سنتی و زمین آماری اراضی نشان داد که صحت عمومی نقشه ها برای محصولات گندم، چغندر قند، سیب زمینی و یونجه، به ترتیب، برابر با 8/39، 3/24، 7/18 و 6/18 درصد بود. در نتیجه، استفاده از واحد های نقشه ی خاک به عنوان واحد های تناسب اراضی به دلیل تعمیم نتایج مته ی شاهد به کل واحد می تواند تا حد زیادی گمراه کننده باشد. بنابراین، استفاده از این کار در مدیریت پیشرفته ی اراضی و کشاورزی دقیق توصیه نمی شود.