مطالعه بیوسیستماتیک جنس acanthophyllum c. a. mey. sect. oligosperma schischk. در استان خراسان

جنسcaryophylleae) mey. (caryophyllaceae, caryophylloideae, acanthophyllum c.a. با 60 گونه متعلق به ناحیه ایرانی-تورانی است. شمال شرقی ایران و نواحی مجاور آن در افعانستان و پاکستان مهم ترین مرکز تنوع این جنس محسوب می شوند. 33 گونه از این جنس در ایران وجود دارند که 23 گونه آن اندمیک هستند. بر طبق کلید فلور ایرانیکا این جنس به 7 بخش تقسیم می شود که 4 بخشoligosperma schischk., macrostegia boiss., acanthophyllum boiss., plesiosperma boiss., برای فلور ایران گزارش شده اند. بخش oligosperma با داشتن 23 گونه، بزرگترین بخش این جنس است. که 16 گونه از این بخش برای فلور ایران گزارش شده است. در جنس acanthophyllum مانند سایر جنس های خانواده caryophyllaceae نمونه هایی وجود دارد که در شناسایی آن ها تردید وجود دارد. برای حل این مشکلات در مرزبندی گونه ها، مطالعات ریخت شناسی، گرده شناسی و آناتومی انجام شد. این مطالعات روی گونه های a. borsczowii, a. speciosum, a. korshinskyi, a. pachystegium, a. adenophorum, a. lilacinum, a.brevibracteatum, a. diezianum, a. laxiusculum, a. squarrosum, a. heratense صورت گرفت. برای مطالعات ریخت شناسی 59 صفت انتخاب شد که 30 صفت کمی و 29 صفت کیفی بود. این صفات روی 90 نمونه هرباریومی بررسی شد. نتایج ریخت شناسی بر اساس آنالیز چند متغیره مولفه های اصلی و آنالیز خوشه ای است. آنالیز چند متغیره مولفه های اصلی با استفاده از نرم افزار canoco ver 4.5 و آنالیز خوشه ای با استفاده از نرم افزار ntsys ver 2 انجام شد. نتایج نشان داد صفات مورفولوژیکی برای افتراق گونه ها مفید است. در این آنالیز نمونه ها به 4 گروه مرزبندی شدند. که 4 سری برای نمونه های شمال شرق ایران پیشنهاد می کند. این سری ها با سری های در نظر گرفته شده در فلور روسیه مطابقت دارد. به علاوه یک سری جدید speciosa برای نمونه های این بخش در شمال شرق ایران پیشنهاد می شود. در این بررسی صفات انتخاب شده نتوانست گونه های a. squarrosum وa. heratense و همچنین گونه های a. adenophorum, a. pachystegium, a. lilacinum را ازهم جدا کند. a. flabellum joharci & mahmoodi, a. radcanse mahmoodi, a. andadicummahmoodi به عنوان سه گونه جدید به علم گیاهشناسی معرفی می شوند. و acanthophyllum maimanense rech. f. & schiman-czeika برای اولین بار برای فلور ایران گزارش می شود. این گونه در فلور ایرانیکا نخستین بار برای فلور افغانستان گزارش شده بود. برای مطالعات آناتومی از مقطع عرضی ساقه، دم گل آذین، برگ و سطح اپیدرم برش های نازکی تهیه شد. سپس این برش ها با روش رنگ آمیزی مضاعف سافرانین-فست گرین رنگ آمیزی شدند. در مطالعات گرده شناسی، بعد از استولیز، مورفولوژی و تزئینات سطح گرده ها با استفاده از میکروسکپ نوری و الکترونی تعیین شد. به منظور تعیین ارزش تاکسونومیکی صفات ریز ریخت شناسی 54 صفت شامل 7 صفت گرده شناسی و 47 صفت آناتومی انتخاب و با روش تاکسونومی عددی بررسی شد. نتایج نشان داد برخی صفات آناتومی مانند نحوه آرایش آوند ها در دم گل آذین، شکل سلول های اپیدرمی، نوع کرک و تعداد سلول های اسکلرانشیمی با دیواره ضخیم می تواند در جدایی بین گونه ها مفید باشد.