آنالیز ژنتیکی رکوردهای روز آزمون شیر در نوبت های مختلف دوشش گاوهای هلشتاین گاوداری های صنعتی خراسان رضوی با استفاده از مدل روز آزمون

در این پژوهش به منظور برآورد پارامترهای ژنتیکی صفت شیر روزانه و شیر وعده های دوشش گاوهای هلشتاین استان خراسان رضوی از 180462 رکورد شیر روز آزمون گاوهای هلشتاین شکم اول که طی سال های 1379 تا 1388 زایش داشتند، استفاده شد. رکوردهای شیر روز آزمون با استفاده از دو مدل تابعیت ثابت و تصادفی تجزیه و تحلیل ژنتیکی شدند. در مدل آماری، اثر ثابت گروه همزمان موقعیت جغرافیایی- گله- سال رکوردگیری- فصل تولید- نوع اسپرم، متغیرهای همراه خطی درصد ژن هلشتاین و سن هنگام رکوردگیری از گاو و اثرات تصادفی ژنتیکی افزایشی و محیط دائمی گاوها قرار داده شد. بیشترین واریانس ژنتیکی افزایشی شیر وعده های دوشش صبح و شب در ماه هشتم (به ترتیب 808/0 و 659/0) و شیر ظهر در ماه دهم (732/0) شیردهی و کمترین واریانس ژنتیکی افزایشی شیر همه وعده های دوشش، در ماه دوم دوره شیردهی بود. واریانس محیط دائمی و باقیمانده به ترتیب در اواخر و اوایل شیردهی به نقطه اوج خود رسیدند. وراثت پذیری شیر صبح در ماه هشتم (143/0)، شیر ظهر در ماه نهم (137/0)، شیر شب در ماه هشتم و نهم (139/0) و شیر روزانه در ماه دهم (184/0) شیردهی به حداکثر رسید. متوسط وراثت پذیری و تکرارپذیری با استفاده از مدل تابعیت تصادفی برای شیر روزانه، شیر صبح، شیر ظهر و شیر شب بترتیب 151/0، 113/0، 100/0، 108/0 و 660/0، 476/0، 452/0، 466/0 و برای مدل با تابعیت ثابت به ترتیب 116/0، 091/0، 074/0، 081/0 و 528/0، 397/0، 377/0، 384/0 برآورد گردید. متوسط همبستگی ژنتیکی افزایشی و همبستگی فنوتیپی با استفاده از مدل تابعیت تصادفی برای شیر روزانه و شیر وعده های دوشش صبح، ظهر و شب به ترتیب 773/0، 787/0، 772/0، 770/0 و 512/0، 386/0، 367/0، 374/0 برآورد گردید. در این پژوهش، پیش بینی ارزش اصلاحی ماده گاوها (دختران) با استفاده از دو روش ارزیابی ژنتیکی بر مبنای مدل تابعیت ثابت و تصادفی مقایسه گردید. میانگین ارزش اصلاحی شیر صبح با مدل تابعیت ثابت و تصادفی به ترتیب 062/0 و 063/0کیلوگرم که به لحاظ آماری تفاوت معنی داری از یکدیگر نداشتند. همچنین با ضرب کردن ارزش اصلاحی شیر صبح در عدد 3 در مقایسه با ارزش اصلاحی شیر روزانه با مدل تابعیت ثابت، میانگین ها به لحاظ آماری تفاوت معنی داری از یکدیگر نداشتند. بنابراین از ارزش اصلاحی شیر صبح می توان بجای ارزش اصلاحی شیر روزانه با مدل تابعیت ثابت استفاده نمود. همبستگی رتبه ای بین ارزش اصلاحی پیش بینی شده هر صفت در دو مدل ارزیابی ژنتیکی، بسیار بالا بود. این امر نشان می دهد که رتبه بندی گاوها بر اساس مدل روز آزمون با تابعیت ثابت، مشابهت زیادی با رتبه بندی آنها با مدل روز آزمون با تابعیت تصادفی دارد. روند ژنتیکی شیر 305 روز بر مبنای استفاده از شیر روزانه و شیر وعده های دوشش صبح، ظهر و شب با مدل تابعیت تصادفی به ترتیب 962/19، 069/15، 867/14، 655/13 کیلوگرم در سال و به لحاظ آماری معنی دار بود. روند فنوتیپی محاسبه شده برای شیر 305 روز نیز به ترتیب 658/155، 493/175، 148/123 و 186/145 کیلوگرم در سال و به لحاظ آماری معنی دار بود.