ارزیابی ژئوشیمیایی سنگ های منشااحتمالی میدان نفتی شادگان

میدان نفتی شادگان در جنوب غربی فروافتادگی دزفول و در حدود60 کیلومتری جنوب شرقی شهر اهواز قرار دارد . این میدان روند اصلی زاگرس را تبعیت نموده و تقریبا" تحت تاثیر استرس اصلی زاگرس تشکیل شده است. هدف از این مطالعه بررسی ژئوشیمیایی سنگ های منشاء احتمالی میدان نفتی شادگان می باشد. بدین منظور تعداد 31 نمونه خرده سنگ حاصل از حفاری سازندهای پابده و گورپی، از چاههای 13 و14 برداشت و پس از تیمار و هموژنیزه نمودن آنالیز ژئوشیمیایی (pyrolysis rock-eval 6)، بر روی آنان صورت گرفت. نتایج حاصل از این آنالیز بر روی دیاگرامهای ون کرولن و نیز نمودار hi در برابر tmax نشان می دهد که کروژن موجود در نمونه های مورد مطالعه غالبا" از نوع ii می باشدو عمدتا" در مرحله کاتاژنز قرار دارند. همچنین جایگاه این نمونه ها در دیاگرام فوق و دیاگرام tmax در برابر اندیس تولید (pi) نشان می دهد که نمونه های این سازندها در مرحله بالغ (matur) و پنجره نفتی (oil window) قرار دارند. جهت تعیین توان و پتانسیل هیدروکربورزایی سازندهای پابده وگورپی در میدان نفتی شادگان از نمودار تغییرات s1+s2 در برابر toc استفاده گردید. استفاده از نمودار فوق در این مطالعه نشان می دهدکه سازندهای پابده وگورپی ، از لحاظ پتانسیل تولید می توانند به عنـوان سازندهایی خـوب تا بسیار خوب جهت تولید هیدروکربن عمل نمایند و در کل پتانسیل تولید پابده بالاتر از گورپی می باشد. بر اساس نمودار hi در برابر toc پتانسیل هیدروکربنی سازندهای پابده وگورپی عمدتا" در محدوده بسیار خوب(excellent) قرار دارد. همچنین بر طبق این نمودار این سازندها ، شواهد پیشروی محیط رسوبی و میزان پایین اکسیژن و در واقع شواهد محیطهای دریایی پیشرونده احیایی را در خود ثبت نموده اند. بر طبق نمودار hi در برابر oi گسترش رخساره سازند پابده درمحدوده های متنوعی قرار دارد که چنین نتیجه ای نیز توسط نمودار hi در برابر toc دیده می شود و شاید بتوان تنوع محدوده های رخساره ای سازندپابده را به متغیر بودن شرایط محیطی در زمان نهشته شدن آن نسبت داد. استفاده از نمودار اسمیت نشان می دهد که در هر دو چاه نسبت s1/toc بیشتر از 1/0 و تمامی نمونه ها در عمقی قرار دارند که شرایط لازم برای زایش نفت را دارا می باشند. استفاده از دیاگرام s2 در برابر toc ابزاری بسیار مناسب برای ارزیابی ویزگیهای مواد آلی می باشد. یکی از کاربردهای این دیاگرام، تعیین پتانسیل نفتی واحد های رسوبی است. رسم خطوط افقی در مقادیر 5s2= و10s2= در این دیاگرام و بررسی موقعیت مقادیر s2 نمونه های مورد مطالعه نسبت به این خطوط، نشان می دهد که این سازندها دارای پتانسیل هیدروکربنی خوبی می باشند. hiتصحیح شده برای سازند پابده در چاههای13و14 به ترتیب برابر با 671.5و397.1 وبرای سازندگورپی در چاه14برابر با286.8می باشد که بر اساس آن می توان نمونه های این سازندها را عمدتا" به عنوان مواد آلی نفت زا (oil-prone) همراه با مقادیر اندکی مواد آلی گاززا (gas-prone)، در نظر گرفت. بررسی شیب خط رگرسیون در دیاگرامs2 در برابرtoc نشان می دهد که درصد هیدروکربن های قابل پیرولیز در چاه 13 برای سازندپابده1/67%ودر چاه14برای سازندهای پابده و گورپی به ترتیب برابر با7/39% و68/28%می باشد. بررسی پارامتر x-interceptجهت تعیین میزان جذب هیدروکربن توسط ماتریکس سنگ، حاکی از آن است که ماتریکس اثر چندانی بر روی نمونه ها نداشته است و فقط در چاه 13 این پارامتر در جهت مثبت محور x قرار گرفته است که با توجه به مقدار آن (43/0=x)، به طور کلی می توان گفت که میزان جذب هیدروکربن توسط ماتریکس نمونه ها قابل چشم پوشی است، بنابراین تفاسیر انحراف خط رگرسیون از مبدأ را تنها می توان به حضور کربن آلی مرده در نمونه های مورد مطالعه نسبت داد.