تأثیر پیش تیمار اسمزی بر مولفه های جوانه زنی، کیفیت و عملکرد بذرهای سه رقم سویا تولید شده در شرایط تنش کم آبی

به منظور بررسی تأثیر پیش تیمار اسمزی (اسموپرایمینگ) بر خصوصیات کمی و کیفی بذر سه 1388- پژوهشی در دو بخش مجزا (آزمایشگاه و مزرعه) در سال های 89 ،(glycin max l.)رقم سویادر دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس اجرا گردید. این آزمایش در راستای بهبود مولف ههای جوانه زنی، ظهور گیاهچه در مزرعه و عملکرد و اجزاء عملکرد انجام شد. در آزمایشگاه و بخش مزرعه ای، آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک کامل تصادفی به ترتیب در 4 و 3 تکرارانجام شد. عوامل مورد بررسی در این پژوهش شامل ارقام سویا، سطوح تنش کم آبی و غلظت های و 32 در سال قبل و از telar ،dpx مختلف محلول اسموپرایمینگ بود. بذر ارقام مورد بررسی شامل بوته هایی حاصل شد که در مرحله تشکیل و نمو بذرها در شرایط رطوبتی مختلف شامل آبیاری پس از قرار a 50 (آبیاری مطلوب)، 100 (تنش خفیف) و 150 (تنش شدید) میلی متر تبخیر از تشت کلاس در 4 سطح با (peg6000) گرفته بودند. اسموپرایمینگ با استفاده از پلی اتیلن گلیکول 6000 15 - ) و ( 20 - ) بار و عدم پرایمینگ بذور (شاهد) در نظر گرفته شد. در ) ،( -10) ،( - پتانسیلهای: ( 5 آزمایشگاه مولفه های جوان هزنی در سه آزمون جوان هزنی استاندارد، سرما و پیری تسریع شده مورد در آزمون جوانه زنی peg بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد پیش تیمار بذر (اسموپرایمینگ) با 6000در مقایسه با دیگر ارقام telar استاندارد و سرما بسیار مفید واقع شد. در بین ارقام مورد استفاده رقم از قوه نامیه و بنیه بذر بالاتری برخوردار بود به طوری که در آزمون جوانه زنی استاندارد و سرمابالاترین تعداد گیاهچه های عادی، درصد جوان هزنی نهایی، متوسط جوان هزنی روزانه، ضریب سرعت جوانه زنی، شاخص طولی و وزنی بنیه گیاهچه و کم ترین درصد بذر پوسیده و متوسط زمان لازم برای مشاهده شد. در آزمون پیری تسریع peg پیش تیمار شده با محلول 6000 telar جوانه زنی در بذر رقم نسبت به دو رقم دیگر برتری telar شده در بیشتر مولفه های جوانه زنی مانند دو آزمون دیگر رقم داشت اما پیش تیمار اسمزی در این آزمون نه تنها موثر واقع نشد بلکه بر شدت تخریب بذر افزود و موجب کاهش مولفه های جوانه زنی شد به طوری که بالاترین درصد گیاهچه های عادی، ضریب سرعت جوانه زنی، شاخص طولی و وزنی بنیه گیاهچه و کم ترین گیاهچه های غیر عادی در بذرهای پرایم15 - و 20 - بار در مزرعه نیز ، - نشده حاصل شد. استفاده از تیمار اسموپرایمینگ بویژه سه پتانسیل 10 در مراحل ظهور گیاهچه و رشد اولیه به طور معن یداری موثر واقع شد. به عنوان مثال در بذرهای حاصل از تنش شدید رقم 32 پیش تیمار اسمزی با پتانسیل 20 - بار تا 54 درصد باعث افزایش ظهور نهایی گیاهچه شد. همچنین عملکرد و اجزاء عملکرد سویا نیز در بذرهای پرایم شده بهبود یافت. به طوری که تیمار اسموپرایمینگ باعث افزایش عملکرد دانه تا 1 تن در هکتار شد. با توجه به در بیشتر صفات اندازه گیری شده از قبیل telar نتایج به دست آمده از بخش مزرعه ای تحقیق، رقم ظهور اولیه و نهایی گیاهچه، سرعت ظهور گیاهچه، شاخص برداشت، تعداد غلاف در بوته و تلاش زادآوری نسبت به دو رقم دیگر برتری داشت. نه تنها جوانه زنی و ظهور گیاهچه بذرهایی که بوته مادری آن ها با شرایط تن شزا روبرو بوده بلکه بذرهای تولید شده در شرایط مطلوب محیطی نیز به تیمارهای پیش از کاشت جواب مثبت داده و می توان با پرایم کردن، آن ها را تقویت کرده و حصول عملکرد قابل قبول را تضمین کرد.