ارزیابی روابط آلومتریک در ارقام گندم استان گلستان

پیش بینی سطح برگ، ارتفاع بوته و توزیع ماده خشک در مدل های شبیه سازی گیاهان زراعی امری ضروری است. هدف از این تحقیق، یافتن روابط آلومتریک بین سطح برگ در بوته و ارتفاع بوته با صفات رویشی و محاسبه ضرایب توزیع ماده خشک در گندم بود. بدین منظور آزمایشی با استفاده از دو رقم گندم دوروم (آریا و دنا) و پنج رقم گندم نان (دریا، کوهدشت، شیرودی، تجن و زاگرس) در دو شرایط کشت آبی و دیم در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 4 تکرار در سال زراعی 88-1387 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان اجرا شد. نمونه گیری از مرحله شروع پنجه زنی تا پایان دور? رشد انجام شد. در هر نمونه گیری سطح برگ، تعداد برگ در ساقه اصلی، وزن خشک برگ سبز، زرد و ساقه به تفکیک و ارتفاع بوته اندازه گیری شد. برای توصیف روابط آلومتریک و محاسبه ضرایب توزیع ماده خشک از مدل های رگرسیون غیرخطی تکه ای استفاده گردید. نتایج نشان داد که بین سطح برگ بوته و تعداد برگ در ساقه اصلی، وزن خشک برگ سبز، وزن خشک کل اجزای رویشی و ارتفاع بوته به ترتیب با ضرایب تبیین 92/0، 96/0، 95/0 و 91/0 تا مرحله گرده افشانی روابط آلومتریک قوی و معنی داری وجود داشت. همچنین روابط بین ارتفاع بوته و تعداد برگ در ساقه اصلی، وزن خشک ساقه و وزن خشک کل اجزای رویشی به ترتیب با ضرایب تبیین 94/0، 95/0 و 95/0 معنی داری بود. به طور کلی، از ابتدای رشد تا مرحله ساقه رفتن (وزن خشک کل معادل 4/160 گرم در مترمربع) به ترتیب 60 و 40 درصد ماده خشک تولیدشده و پس از آن تا مرحله ظهور سنبله، به ترتیب 30 و 70 درصد ماده خشک تولیدشده به برگ ها و ساقه ها اختصاص یافت. در ضمن، در هر دو شرایط کاشت از نظر شروع و پایان فاز خطی شاخص برداشت بین ارقام مختلف گندم اختلاف معنی دار وجود داشت. به طوری که در ارقام دوروم نسبت به ارقام نان طول دور? افزایش خطی شاخص برداشت کوتاه تر و سرعت افزایش شاخص برداشت بیشتر بود. در این آزمایش، به استثنای ضرایب شاخص برداشت که تحت تأثیر رقم قرار گرفت، بقی? روابط در گندم ثابت و پایدار بوده و تحت تأثیر رقم و شرایط کشت قرار نگرفتند. بنابراین، از روابط بدست آمده در این مطالعه می توان در مدل های شبیه سازی رشد و نمو گندم استفاده نمود.